Η ψηφος διαμαρτυρίας των συνταξιούχων και οι 4 «γκρίζες» ζώνες

ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΓΕΩΡΓΑΚΗ - ΠΗΓΗ: ΝΕΑ - [Μετατροπή σε κείμενο: staratalogia.gr]

Μπορεί στο κυβερνητικό στρατόπεδο να αναζητούν τις αιτίες της πρόσφατης ήττας στις Ευρωεκλογές στην τραγωδία των Τεμπών, στο νόμο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών ή στην ανεξέλεγκτη ακρίβεια, ωστόσο υπάρχει και ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που πρέπει να συνεκτιμηθεί.

Πρόκειται για την ψήφο διαμαρτυρίας των 2,6 εκατομ. συνταξιούχων οι οποίοι (μαζί με τις οικογένειές τους) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του εκλογικού σώματος. Οι συνταξιούχοι έχουν σχεδόν ξεχαστεί από την κυβέρνηση και είναι γεγονός ότι βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση. Κι ας μην ξεχνάμε ότι οι απόμαχοι της δουλειάς είναι τα μεγαλύτερα θύματα των μνημονίων και κυρίως του νόμου Κατρούγκαλου με τις 22 περικοπές στις συντάξεις και στα επιδόματα.

Παρά τις αυξήσεις που δόθηκαν τα δυο τελευταία χρόνια (κατά 7,5% και 3% με βάση το ν.4670/2020) τα στοιχεία μαρτυρούν, ότι οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα λαμβάνουν «συντάξεις πείνας». Ήδη περίπου 500.000 συνταξιούχοι λαμβάνουν σύνταξη μέχρι 500 ευρώ, δηλαδή συντάξεις που είναι κάτω από το επίσημο όριο της απόλυτης φτώχειας.

Οι 4 «γκρίζες» ζώνες για τους συνταξιούχους είναι οι παρακάτω:

1. ΠΑΓΩΜΑ ΑΥΞΗΣΕΩΝ: Η μεγάλη ακρίβεια και η δραματική μείωση της αγοραστικής δύναμης έχει σοβαρές παρενέργειες στα εισοδήματα και ειδικά στους κοινωνικά ευάλωτους συνταξιούχους. Οι αυξήσεις που δόθηκαν (και όχι σε όλους) έχουν εξανεμισθεί από την μεγάλη ακρίβεια και η κατάσταση για τους απόμαχους της δουλειάς είναι δραματική.

Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι σήμερα:

• Το 57,5% των συνταξιούχων (1.430.786 άνθρωποι) λαμβάνουν σύνταξη έως 1.000 € μεικτά (940 € καθαρά)

• Το 38,6% (959.131 συνταξιούχοι) με σύνταξη έως 700 € μεικτά (658 € καθαρά).

Και όλα αυτά καταγράφονται όταν:

α. Ο πληθωρισμός τροφίμων (που επηρεάζει κατά κόρον χαμηλόμισθους και χαμηλοσυνταξιούχους) τρέχει με ρυθμούς άνω του 5%.

β. Ο «νόμος Βρούτση» (ν.4670/2020) με βάση τον γνωστό μαθηματικό τύπο (ΑΕΠ + ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: 2) προβλέπει αυξήσεις που υπολείπονται του τιμάριθμου. Αυτό έχει ως συνέπεια εκατομμύρια συνταξιούχοι που αντιμετωπίζουν το τεράστιο πρόβλημα της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας, αντί να βλέπουν αυξήσεις να αντιμετωπίζουν συρρίκνωση εισοδήματος.

γ. Ψυχρολουσία για τούς νέους συνταξιούχους αποτελεί ο νόμος Κατρούγκαλου καθώς η μέση σύνταξη στον ιδιωτικό τομέα κινείται στα 750 ευρώ το μήνα, γεγονός που επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις ότι μετά το 2028 οδηγούμαστε σε συντάξεις ύψους 400-500 ευρώ και έως 800 ευρώ!!! Ως γνωστόν οι ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση, έχουν εκτιμήσει ότι ο νόμος Κατρούγκαλου βάζει «θηλιά» για τους μελλοντικούς συνταξιούχους, δηλαδή για τους σημερινούς νέους, μέσω της αλλαγής του τρόπου υπολογισμού των κύριων συντάξεων.

Πέραν των 22 δραματικών περικοπών που επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ, οι συντάξεις πλέον είναι μειωμένες κατά 20% κατά μέσο όρο σε σχέση με το καθεστώς προ του νόμου Κατρούγκαλου (Μάιος του 2016). Ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει ο υπολογισμός της σύνταξης (ανταποδοτικό τμήμα) να γίνεται με βάση τον μισθό ολόκληρου του εργασιακού βίου, γεγονός που θα οδηγήσει, κυρίως μετά το 2028, σε συντάξεις ύψους 400-500 ευρώ και έως 800 ευρώ.

2. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ: Η προσωπική διαφορά δεν επιτρέπει σε 770.000 συνταξιούχους σήμερα να καρπωθούν και άλλες μελλοντικές αυξήσεις, μέχρι να μηδενίσουν και εκείνοι την προσωπική διαφορά τους, που λειτουργεί περισσότερο ως «κόφτης». Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα σχεδόν ένας στους τρεις συνταξιούχους του ΕΦΚΑ εξακολουθεί να έχει προσωπική διαφορά, καθώς οι αυξήσεις που δόθηκαν μετά από πολλά χρόνια, τόσο το 2023, όσο και το 2024 κατάφεραν να μειώσουν, όχι όμως και να μηδενίσουν τον αριθμό των κύριων συντάξεων που παραμένουν «παγωμένες». Έτσι χιλιάδες είναι οι παλιοί συνταξιούχοι που δεν θα κατορθώσουν εν ζωή να «γευτούν» μια έστω και μικρή αύξηση στη σύνταξη τους λόγω της προσωπικής διαφοράς την οποία επέβαλλε ο ΣΥΡΙΖΑ με το νόμο Κατρούγκαλου.

3. ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ (ΕΑΣ): Σήμερα μικρότερες ή μηδενικές αυξήσεις στις συντάξεις παίρνουν χιλιάδες συνταξιούχοι, με συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ, χωρίς να έχουν προσωπική διαφορά, λόγω της Εισφοράς Αλληλεγγύης (ΕΑΣ), ένα ιδιότυπο αδικαιολόγητο φορολογικό «χαράτσι». Αφορά όσους έχουν κύρια σύνταξη ή άθροισμα κύριων συντάξεων μεγαλύτερο των 1.400 ευρώ. Τα στοιχεία της ΕΝΥΠΕΚΚ δείχνουν ότι το 2024 οι συνταξιούχοι θα χάσουν σχεδόν μισό δισ. ευρώ από την εισφορά υπέρ ΕΑΣ, που παρακρατείται από όλες τις κύριες συντάξεις πάνω από 1.400 ευρώ μεικτά (μείωση 3%-14%).

Η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων που θεσπίστηκε από το 2010 είναι η μόνη μνημονιακή κράτηση που διατηρήθηκε και μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου. Το πρόβλημα που δημιουργεί η ΕΑΣ είναι ότι η κράτηση μηδενίζει σε πολλές περιπτώσεις την αύξηση των συντάξεων. Αυτό διαπιστώθηκε από αρμόδια κυβερνητικά στελέχη και ήδη συζητούνται προτάσεις για δικαιότερη κατανομή και πάντως για μείωση της ΕΑΣ σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

Για παράδειγμα, νέος συνταξιούχος με σύνταξη 1.395 ευρώ δεν έχει κράτηση ΕΑΣ γιατί είναι κάτω από τα 1.400 ευρώ.

Με την αύξηση κατά 3% που έλαβε για το 2024 η σύνταξή του ανήλθε στα 1.436,85 ευρώ και είχε την κράτηση ΕΑΣ της πρώτης κλίμακας με 3%. Πρακτικά η αύξηση μηδενίζεται λόγω ΕΑΣ.

Επισημαίνεται ότι το αρμόδιο υπουργείο Εργασίας έχει δεσμευτεί ότι θα αναμορφώσει αυτό το τελευταίο μνημονιακό μέτρο χωρίς μέχρι τώρα να έχει προχωρήσει σε καμία ρύθμιση. Προς το παρόν, στο τραπέζι υπάρχουν δύο σενάρια, αλλά, όπως τονίζουν στελέχη του υπουργείου, θα εξεταστούν πολλές εκδοχές για την ελάφρυνση της ΕΑΣ εντός του 2024 ενδεχομένως και αργότερα.

4. ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΧΗΡΕΙΑΣ: Δύο λύσεις για την άμβλυνση των επιπτώσεων εξετάζει το υπουργείο Εργασίας για το καυτό θέμα των περικοπών στις συντάξεις χηρείας. Οι δικαιούχοι συντάξεων χηρείας μετά την τριετία -σύμφωνα με τον νόμο- θα χάνουν τη μισή παροχή σε περίπτωση ανάληψης εργασίας ή συνταξιοδότησης (από το 70% της σύνταξης του άμεσα ασφαλισμένου, στο 35%). Η εν λόγω περικοπή εφαρμόζεται ήδη για τους συνταξιούχους του Δημοσίου και του ΟΓΑ και ακόμη δεν έχει επεκταθεί στους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.

Σύμφωνα με νομικούς, η κυβέρνηση θα κληθεί να καταθέσει τη ρύθμιση, καθώς αν προσφύγουν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι αγρότες δικαστικά θα πρέπει να τους επιστρέψει αναδρομικά τα ποσά της παρακράτησης.

Για την άμβλυνση των επιπτώσεων το υπουργείο Εργασίας εξετάζει δύο λύσεις:

• Πρώτον, ο δικαιούχος να επιλέγει την σύνταξη που θα περικοπεί κατά 50% μετά την πάροδο της τριετίας. Έτσι θα μπορεί να επιλέξει την μείωση της μικρότερης σύνταξης.

• Δεύτερον, συζητείται το ενδεχόμενο η περικοπή να αφορά μόνο την εθνική σύνταξη (426,17 ευρώ) και όχι την αναλογική σύνταξη.

Στην πράξη, οι αποδοχές θα περιορίζονται στο 35% της σύνταξης του θανόντος, καθώς η περικοπή του 50% που ορίζει ο νόμος αναφέρεται στο 70% της σύνταξης του άμεσα ασφαλισμένου, που λαμβάνει ο/η χήρος/α. Βάσει του αρχικού σχεδιασμού, η περικοπή θα πρέπει να επιβληθεί σε όλες τις συντάξεις χηρείας (ανδρών και γυναικών) που δόθηκαν πριν την 1η Οκτωβρίου 2020 και σήμερα ο δικαιούχος εργάζεται ή συνταξιοδοτείται.