Ο φαύλος κύκλος των χαμένων αναδρομικών (ως απόρροια της μη ύπαρξης κράτους δικαίου)

Γράφει ο ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ε.Α. ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΛΕΟΝΤΗΣ ΑΛΕΞΙΟΣ

Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΩΝ ΧΑΜΕΝΩΝ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΩΝ
(ΩΣ ΑΠΟΡΡΟΙΑ ΤΗΣ ΜΗ ΥΠΑΡΞΗΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ)

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ: Μία μεγάλη πληγή στην Ελληνική Πολιτεία, για την οποία μας εγκαλεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στην πρόσφατη έκθεσή της (22-11-2022) για την Ελληνική Οικονομία, η οποία δεν συνάδει με ένα Κράτος Δικαίου. Εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχοι βρίσκονται σε σύγχυση, λόγω των πολλών και πολλές φορές αντικρουόμενων δικαστικών αποφάσεων που δημοσιοποιούνται, ενώ το Ελληνικό Δημόσιο περιμένει εναγωνίως τις νέες πολυαναμενόμενες κρίσεις των Ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας. Δυστυχώς το απόστημα αυτής της πληγής έχει μεγαλώσει πάρα πολύ και μπορεί να σπάσει ανά πάσα στιγμή με απρόσμενες δημοσιονομικές επιπτώσεις.

Επειδή το θέμα των αναδρομικών είναι πολύ σημαντικό και με μεγάλη χρονική διάρκεια, είναι ανέφικτο να καλυφθεί πλήρως μέσα από τις γραμμές μίας επιφυλλίδας και για το λόγο αυτό θα αναφέρω επιγραμματικά μερικές μόνο περιπτώσεις με την ελπίδα να εξαχθούν από αυτές χρήσιμα και ασφαλή συμπεράσματα...

2. ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Μετά τον ορυμαγδό των μνημονιακών νόμων (ν.3863/2010, 3865/2010, 3986/2011 4002/2011, 4024/2011, 4051/2012 και 4093/2012) με τους οποίους η Ελληνική Πολιτεία επέβαλε δυσβάστακτες κρατήσεις σε μισθούς και συντάξεις τόσο στον Ιδιωτικό, όσο και στον Δημόσιο Τομέα, εκδόθηκαν (μετά από προσφυγές πολιτών) οι πρώτες αποφάσεις Ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας.

Το 2014 η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) (αποφάσεις 2192-2196/2014) είχε δικαιώσει τα Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (και όχι τους Ένστολους), κρίνοντας ότι η αναδρομική από 1-8-2012 μείωση των αποδοχών τους είναι αντισυνταγματική και ότι πρέπει να επανέλθουν οι αποδοχές τους στο προηγούμενο προ των μειώσεων καθεστώς (καμία Κυβέρνηση έκτοτε δεν εφάρμοσε πλήρως τις αποφάσεις αυτές).

Στη συνέχεια τόσο με τον ν.4307/2014 (άρθρο 86), όσο και με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) με αριθμό οικ. 2/88371/ΔΕΠ/17-11-2014 των Υπουργών Οικονομικών, Εθνικής Άμυνας, Δημόσιας Τάξης & Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας και Αιγαίου αναπροσαρμόσθηκαν οι αποδοχές και οι συντάξεις των Στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας σε μειωμένα επίπεδα (κατά 50%).

Με τις αποφάσεις 2287-2290/2015 η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε και πάλι παράνομες τις περικοπές επί των κύριων και επικουρικών συντάξεων και αντισυνταγματικές τις σχετικές διατάξεις που τις επέβαλαν (άρθρο 6 παρ. 2 ν. 4051/2012 και άρθρο πρώτο παρ. 1Α υποπαρ. 1Α5 περίπτωση 1 και υποπαρ. 1Α6 περίπτωση 3 ν. 4093/2012). Με τις ίδιες αποφάσεις κρίθηκε αντισυνταγματική και η κατάργηση των Δώρων (Χριστουγέννων και Πάσχα) και του Επιδόματος Αδείας.

Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ) με τις αποφάσεις του 104/2015 και 1,2,3 και 4/2018 έκρινε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του ν. 4051/2012, 4093/2012 και 4387/2016.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ (αποφάσεις 1125-1128/2016) αποφάνθηκε ότι είναι αντισυνταγματική η μερική αποκατάσταση του μισθολογικού των Στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς προσκρούει στα άρθρα 23, 29, 45 και 95 του Συντάγματος. Η Πολιτεία προσαρμόστηκε πλημμελώς στις προηγούμενες αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ (2192-2196/2014) και δεν εφάρμοσε τη συνταγματικά προστατευόμενη αρχή της ιδιαίτερης μισθολογικής μεταχείρισης των Στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Επιπρόσθετα κρίθηκε ότι οι αποδοχές τους πρέπει να φθάσουν στα προ της 1-8-2012 μισθολογικά επίπεδα.

Περαιτέρω οι περικοπές στο μισθολόγιο των Στελεχών των Ε.Δ. δεν μπορούν να δικαιολογηθούν, ούτε εκ του λόγου ότι αποτελούν τμήμα ενός ευρύτερου προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που περιέχει δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη της Ελληνικής Οικονομίας και την εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών, προϋπόθεση η οποία αποτελεί αναγκαίο όχι όμως και επαρκή όρο για την συνταγματικότητα των εν λόγω περικοπών. Εξάλλου η ύπαρξη δημοσιονομικού κενού προέκυψε, κυρίως, λόγω της αποτυχίας είσπραξης των προβλεπόμενων φορολογικών εσόδων και των ανείσπρακτων οφειλών παρελθόντων ετών, την αδυναμία προώθησης διαρθρωτικού χαρακτήρα μεταρρυθμίσεων και την κατ’ επανάληψη φορολογική επιβάρυνση των ιδίων προσώπων.

Τέλος με το άρθρο 15 παρ.3 του ν. 475/2018, η υπολογισθείσα με τον ν. 4387/2016 σύνταξη, δεν αναπροσαρμόζεται (αναδρομικά από 13-5-2016), σύμφωνα με τις παραδοχές των παραπάνω αποφάσεων του ΣτΕ (δηλαδή με τις αποδοχές που ίσχυαν έως 31-7-2012), αλλά παραμένει σε ισχύ ο υπολογισμός που έχει ήδη γίνει βάσει του άρθρου 14 του ν. 4387/2016, δηλαδή με βάση τις αποδοχές «….στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί κατά την 31-12-2014». Είναι γνωστό, ότι σύμφωνα με τις αποφάσεις 1890-1891/2019της Ολομέλειας του ΣτΕ, τα ποσοστά αναπλήρωσης (βάσει των οποίων προφανώς επανυπολογίσθηκαν οι συντάξιμες αποδοχές) κρίθηκαν παράνομα και αντισυνταγματικά, καθόσον οι 25909/470/7-6-2016 ΥΑ και 26083/887/7-6-2016 ΚΥΑ που τα προσδιόρισαν, κρίθηκαν στο σύνολό τους και εξ’ υπαρχής άκυρες και αντισυνταγματικές.

Μνεία όμως αξίζει να γίνει για την απόφαση 3037/2018 του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, σε συμμόρφωση με τις ανωτέρω αποφάσεις του ΣτΕ, με την οποία δικαίωσε συνταξιούχο συνάδελφο και υποχρέωσε τον ΕΦΚΑ να του επιστρέψει αναδρομικά όλα τα ποσά που είχε παρακρατήσει από τη σύνταξή του, εφαρμόζοντας τις ανωτέρω αποφάσεις του ΣτΕ που έκριναν αμετάκλητα αντισυνταγματικές και παράνομες τις σχετικές διατάξεις των μνημονιακών νόμων (4051 και 4093/2012) και αποτελούν πλέον νομολογία.

Οι διατάξεις αυτές των μνημονιακών νόμων είναι ασύμβατες με τις συνταγματικές δεσμεύσεις που απορρέουν από το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης, τις αρχές της ισότητας και αναλογικότητας και την προστασία της αξίας του ανθρώπου, ενώ παραβιάζουν και το άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (ΠΠΠ) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Κάθε Δικαστής της Ελληνικής Έννομης Τάξης δικαιούται και υποχρεούται ως φυσικός Δικαστής να ασκήσει, πέρα από τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων, σύμφωνα με το άρθρο 93 παρ.4 του Συντάγματος και τον έλεγχο της συμβατότητάς τους με τις διατάξεις των Διεθνών Συμβάσεων που έχουν ισχύ υπέρτερη των κοινών τυπικών και ουσιαστικών νόμων, σύμφωνα με το άρθρο 28 του Συντάγματος.

Το Μονομελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης στήριξε την κρίση του στο γεγονός ότι οι επίμαχοι νόμοι 4051/2012 και 4093/2012, εκτός από αντισυνταγματικοί, τυγχάνουν και αντίθετοι στο άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Με άλλα λόγια απέφυγε να ασκήσει έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων (μάλλον ενόψει της δέσμευσής του από την απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ 2287/2015), αλλά άσκησε έλεγχο συμβατότητάς τους με τις διατάξεις της ΕΣΔΑ, για να καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι εν προκειμένω παραμένουν ανεφάρμοστοι και άρα να δεχθεί την αγωγή του συνταξιούχου.

3. ΝΟΜΟΣ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ

Τον τελευταίο καιρό άρχισε πάλι να γίνεται λόγος για τον περίφημο ασφαλιστικό ν. 4387/2016 («νόμος Κατρούγκαλου» ΦΕΚ Α 85), ο οποίος αποτελεί τον πιο αντισυνταγματικό, απάνθρωπο, αντικοινωνικό και αντιδημοκρατικό νόμο από συστάσεως του Ελληνικού Κράτους. Το ΣτΕ με σχετικές αποφάσεις (1889-1891/2019) καταρρίπτει τον σκληρό πυρήνα του νόμου, καθώς έκρινε αντισυνταγματικές κομβικές διατάξεις του, σχετικά με την ίδια τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος τον ορθό υπολογισμό κύριων και επικουρικών συντάξεων κ.α. Κύριο μέλημά του η μεταφορά πλούτου από τους συνταξιούχους ασφαλισμένους στο Κράτος, κάτι που οδηγεί στην εξαθλίωση και φτωχοποίησή τους. Το Θέμα δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι Θέμα ανθρώπινο, κοινωνικό, δικαιοσύνης, ηθικής και κυρίως αξιοπρέπειας. Θα αναφέρω ενδεικτικά μερικά μόνο από τα επιτεύγματα του παραπάνω νόμου:

α. Νομιμοποίηση περικοπών α’ και β’ μνημονίου.
β. Κατάργηση ΕΚΑΣ.
γ. Νομιμοποίηση-οριστική κατάργηση των Δώρων (Χριστουγέννων και Πάσχα) και του Επιδόματος αδείας.
δ. Επιβολή επανυπολογισμού όλων των «παλαιών» συντάξεων με βάση τα νέα μικρότερα ποσοστά αναπλήρωσης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της προσωπικής διαφοράς που ουσιαστικά είναι μηχανισμός μείωσης των συντάξεων.
ε. Επιβολή εισφοράς 6% σε κύριες και επικουρικές συντάξεις.
στ. Νομιμοποίηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ).
ζ. Αναστολή αύξησης των συντάξεων έως 31-12-2022.
η. Μείωση της κατώτατης σύνταξης.
θ. Επιβολή ποινής σε ποσοστό 60% (επί των ακαθαρίστων αποδοχών) στους απασχολούμενους συνταξιούχους.
ι. Αυστηροποίηση συντάξεων Χηρείας –Διαζευγμένων.
ια. Κατάργηση οικογενειακών επιδομάτων.
ιβ. Πλήρη απομάκρυνση του Κράτους από τη χρηματοδότηση της Επικουρικής Ασφάλισης κ.α.

Συμπερασματικά ο ν. 4387/2016 πρέπει να καταργηθεί, επειδή πιστεύω ότι εξέλιπε και ο μνημονιακός όρος ύπαρξής του. Θα πρέπει να ψηφισθεί ένας νέος νόμος με αξιοκρατικά κριτήρια για τους συνταξιούχους, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος που κατοχυρώνουν την αρχή της ισότητας και του Κράτους Δικαίου, αλλά και του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Δυστυχώς το Σύνταγμα της Ελλάδος δεν προβλέπει σύσταση και λειτουργία Ειδικού Συνταγματικού Δικαστηρίου που ελέγχει τη νομιμότητα των προς ψήφιση διατάξεων/νόμων. Κατά συνέπεια το Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Άρειος Πάγος καλούνται να αποφασίσουν για τη νομιμότητα μίας νομοθετικής διάταξης, αφού αυτή κυρωθεί και αφού έχουν ξεκινήσει προσφυγές κατά αυτής της διάταξης από απλούς πολίτες. Ο παραπάνω νόμος λοιπόν εξακολουθεί να ισχύει παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις για κατάργησή του. Έτσι όχι μόνο δεν καταργήθηκε, αλλά συμπληρώθηκε από ένα νέο νόμο τον ν.4670/2020 (νόμος Βρούτση) και το ΠΔ 93/2020 (ΦΕΚ Α 219).

4. ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ( ΕΑΣ)

Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) επιβλήθηκε και αυξήθηκε με τους νόμους 3863/2010, 3865/2010, 3986/2011 και4002/2011. Η ΕΑΣ δεν έχει καμία σχέση με την Ειδική Εισφορά των Συνταξιούχων (άρθρο 29 ν. 3986/2011), η οποία ως γνωστόν καταργήθηκε από 1-1-2023.

Η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΣ) με δύο αποφάσεις του (244/8-2-2017 και 32/10-1-2018) έκρινε την παραπάνω κράτηση παράνομη και αντισυνταγματική. Οι διατάξεις των παραπάνω νόμων αντίκεινται στα άρθρα 4 παρ.1 και 5, 22 παρ.5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές (ισότητας ενώπιον του νόμου, ισότητας στα Δημόσια Βάρη και στην αρχή της αναλογικότητας. Επίσης αντίκεινται στις υπερνομοθετικές πηγές δικαίου που δεσμεύουν τη Χώρα μας και κυρίως στο ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Περαιτέρω έκρινε, ότι όποιοι συνταξιούχοι δεν είχαν προβεί σε καμία ενέργεια διεκδίκησης έως την ημέρα δημοσίευσης της πρώτης απόφασης (8-2-2017), δεν έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν αναδρομικά το ποσό της ΕΑΣ που τους είχε παρακρατηθεί, παρά μόνο για το χρονικό διάστημα από την επομένη της δημοσίευσης και εντεύθεν.

Στη συνέχεια έχουμε την απόφαση της Ολομέλειας του ΕΣ 504/26-3-2021, με την οποία η κράτηση της ΕΑΣ κρίθηκε και πάλι αντισυνταγματική, αλλά για το χρονικό διάστημα έως 31-12-2018. Η απόφαση αυτή δημιουργεί την υποχρέωση του Κράτους να επιστρέψει αναδρομικά τις κρατήσεις που έχουν γίνει για το χρονικό διάστημα από 9-2-2017 (μετά την απόφαση 244/8-2-2017) έως 31-12-2018.

Τέλος με την απόφαση της Ολομέλειας του ΕΣ 1477/6-10-2021 κρίθηκε και πάλι ότι η κράτηση έως 31-12-2018 είναι αντισυνταγματική, καθότι γινόταν ενόψει αναλογιστικών μελετών βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος. Για το χρονικό διάστημα όμως από 1-1-2019 και εφεξής, επιβάλλεται ως πρόσφορο μέσο συγκέντρωσης αποθεματικών που κατευθύνεται στο ασφαλιστικό κεφάλαιο αλληλεγγύης γενεών (ΑΚΑΓΕ). Και αυτό κρίθηκε ότι δεν αντίκειται σε καμία συνταγματική επιταγή και υπάρχει συμβατότητα της εισφοράς αυτής με υπερνομοθετικής ισχύος κανόνες για το χρονικό διάστημα από 1-1-2019. Έτσι λοιπόν το ΕΣ έλυσε αμετάκλητα το Θέμα της συνταγματικότητας της παρακράτησης της ΕΑΣ. Να σημειωθεί εδώ, ότι η ΕΑΣ επιβάλλεται σε κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν μηνιαίως τα 1400 ευρώ και επομένως αφορά μέρος μόνο των συνταξιούχων του Δημοσίου, το δε κόστος συμμόρφωσης της Πολιτείας στην τελευταία αυτή απόφαση του ΕΣ δεν ξεπερνά τα 500 εκατομμύρια ευρώ.

Ο Συνήγορος του Πολίτη με το πόρισμά του 241883/17150/2018 επεσήμανε, ότι η απόφαση 244/2017 του ΕΣ, ως αποτέλεσμα πρότυπης δίκης, πρέπει καθολικά να εφαρμοστεί για το σύνολο των συνταξιούχων του Δημοσίου, τόσο ως προς την διακοπή των κρατήσεων από τη μηνιαία σύνταξή τους, όσο και ως προς την αναδρομική επιστροφή από 9-2-2017 των παρακρατήσεων που έχουν γίνει και δεν υφίσταται λόγος οι συνταξιούχοι να ταλαιπωρούνται υποβάλλοντας μεμονωμένα αιτήσεις προς το ΕΣ σε περίπτωση μη συμμόρφωσης στην απόφασή του. Μετά την έκδοση της 1477/2021 αποφάσεως του ΕΣ ο Συνήγορος του Πολίτη επανέρχεται και πάλι στο παραπάνω πόρισμα, καθώς η απόφαση αυτή, ως αποτέλεσμα προδικαστικού ερωτήματος, πρέπει να εφαρμοστεί καθολικά για το σύνολο των συνταξιούχων του Δημοσίου.

Η εκτέλεση των αποφάσεων της Δικαιοσύνης πηγάζει από το Σύνταγμα του Ελληνικού Κράτους που αναθεωρήθηκε με ψήφισμα στις 6-4-2001, το οποίο διακελεύει:

α. Στο άρθρο 26 παρ.3, η Δικαστική λειτουργία ασκείται από τη Δικαιοσύνη και οι αποφάσεις της εκτελούνται στο όνομα του Ελληνικού Λαού.
β. Στο άρθρο 95 παρ.5, η Διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις Δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο, όπως ο νόμος ορίζει.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει, ούτε εκτέλεση, ούτε συμμόρφωση στις παραπάνω αποφάσεις του ΕΣ και στα πορίσματα του Συνηγόρου του Πολίτη, ούτε από την προηγούμενη, ούτε και από την σημερινή Κυβέρνηση (τα συμπεράσματα δικά σας σχετικά με την ύπαρξη ή μη Κράτους Δικαίου).

5. ΔΩΡΑ (ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΧΑ) ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ

Η κατάργησή τους επεβλήθη από 1-1-2013 με τον ν.4093/2012 (άρθρο 1 παρ. β υποπαρ. β4). Κρίθηκε αντισυνταγματική με τις αποφάσεις 2287-2288/2015 και 2192-2196/2014 της Ολομέλειας του ΣτΕ και με την απόφαση 1277/2018 της Ολομέλειας του ΕΣ. Με τις αποφάσεις αυτές περιορίζεται η αναδρομικότητα των διεκδικήσεων στο διάστημα από τον Ιούνιο του 2015 και ένθεν, εκτός εάν κάποιος έχει καταθέσει προ του Ιουνίου του 2015 αγωγή, διοικητική προσφυγή, ένσταση κλπ.

Με την απόφαση 1823/2019 του Τρίτου Τμήματος του ΕΣ κρίθηκε επίσης αντισυνταγματική η κατάργηση των Δώρων (Χριστουγέννων και Πάσχα) και του Επιδόματος Αδείας (αν και αναγκαία για δημοσιονομικούς λόγους), επειδή δεν τεκμηριώθηκε ο λόγος περικοπής τους, ιδίως από τη στιγμή που ήταν η πέμπτη κατά σειρά μείωση που επιβαλλόταν σε συνταξιοδοτικές παροχές του Δημοσίου.

 Λόγω της σοβαρότητας όμως του παραπάνω Θέματος, το Τρίτο Τμήμα του ΕΣ παρέπεμψε με τη μορφή προδικαστικού ερωτήματος τη λήψη απόφασης στην Ολομέλεια, η οποία με την απόφασή της 1389/2021 (ανατρέποντας όλες τις προηγούμενες αποφάσεις του ΕΣ) έκλεισε την πόρτα στα αναδρομικά από τα Δώρα λέγοντας ουσιαστικά, ότι η κατάργησή τους στο Δημόσιο είναι συνταγματική, καθώς δεν αφορά μόνο στους συνταξιούχους, αλλά και στους εν ενεργεία Υπαλλήλους και Λειτουργούς. Επίσης δεν αντίκειται στην κατοχυρωμένη από το Σύνταγμα αρχή της αναλογικότητας, ούτε στο άρθρο 1 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ. Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι στο Θέμα των Δώρων και του Επιδόματος Αδείας, το ΣτΕ έχει κρίνει διαφορετικά από το ΕΣ, λέγοντας ότι η κατάργησή τους από τις συντάξεις του Ιδιωτικού Τομέα είναι αντισυνταγματική.

6. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Οι Επικουρικές Συντάξεις αναπροσαρμόζονται με βάση ειδικό μηχανισμό που προβλέπεται στο άρθρο 6 της απόφασης 17537/989/6-5-2020 του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «καθορισμός των τεχνικών παραμέτρων σχετικά με τις παροχές του κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ» (ΦΕΚ Β 1887).Παρόλο που έχουν υποστεί μειώσεις από 60-70%, παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα, χωρίς να λάβουν την αύξηση 7,75% που έλαβαν από 1-1-2023 οι κύριες συντάξεις. Και αυτό επειδή με απόφαση της Κυβέρνησης δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 18 του ν. 4997/2022.

Πρόσφατα με τον ν. 5018/9-2-2023 (ΦΕΚ Α 25) μεταξύ άλλων καταργούνται από τα επικουρικά μας ταμεία ( ΜΤΣ και ΕΚΟΕΜΣ) οι κρατήσεις του ν.4093/2012. Οι κρατήσεις αυτές επιβάλλονταν σε αυτούς που αποστρατεύθηκαν πριν τις 13-5-2016 (οπότε ψηφίσθηκε ο ν. 4387/2016). Δεν επιβάλλονταν σε αυτούς που αποστρατεύθηκαν μετά τις 13-5-2016, αλλά και σε αυτούς που έχουν συντάξεις κάτω των 1000 ευρώ. Οι παραπάνω κρατήσεις επέστρεφαν ως έσοδο στο ΜΤΣ, μέσω ΗΔΙΚΑ και στην πράξη αναδιανέμονταν την επόμενη χρονιά σε όλους τους μερισματούχους, αλλά χρησιμοποιούνταν και για κάλυψη κάποιων υποχρεώσεων του Ταμείου. Έπρεπε να περάσουν σχεδόν επτά χρόνια, για να αποκατασταθεί αυτή η αδικία για τους παλαιούς συνταξιούχους.

Σε μία ευνομούμενη Πολιτεία, σε ένα Κράτος Δικαίου δεν θα έπρεπε να αρθούν οι παραπάνω αδικίες εν τη γενέσει τους; Δεν θα ήταν δίκαιο και πρέπον να επιστραφούν οι παρανόμως επιβαλλόμενες από 13-5-2016 κρατήσεις στους δικαιούχους τους; Δεν θα πρέπει κάποια χρονική στιγμή να ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για όλα τα Στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, στα πλαίσια της ισονομίας και της δικαιοσύνης για όλους; Και στο τέλος θα ήθελα να αναρωτηθώ, γιατί τα Επικουρικά μας Ταμεία εντάχθηκαν στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ως Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης αφού, σύμφωνα με το άρθρο 47 του ν. 4387/2016, χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις καταθέσεις των μετόχων τους και από τα περιουσιακά στοιχεία των Ταμείων, καθότι αποκλείεται οποιαδήποτε μεταφορά πόρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό;

7. ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

Την 1η Οκτωβρίου 2019 αναρτήθηκαν τα μηνιαία ενημερωτικά σημειώματα πληρωμής σύνταξης του Ιανουαρίου 2019, στα οποία φαίνεται ο επανυπολογισμός της σύνταξης με βάση το ν. 4387/2016 και η προσωπική διαφορά που προκύπτει κατόπιν του παραπάνω επανυπολογισμού, για όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί πριν τις 12-5-2016.

Ο Συνήγορος του Πολίτη στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, κατά το άρθρο 103 παρ. 9 του Συντάγματος και του ν. 3094/2003, αφού εξέτασε σημαντικό αριθμό αναφορών πολιτών, απέστειλε σχετικά έγγραφα στον ΕΦΚΑ, στα οποία ανέφερε ότι κάθε συνταξιούχος θα πρέπει να γνωρίζει ποιά στοιχεία ελήφθησαν υπόψη και με ποιόν ακριβώς τρόπο έγινε ο επανυπολογισμός της δικής του σύνταξης. Μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις, ανέφερε, τηρείται η αρχή της διαφάνειας της διοικητικής δράσης και η υποχρέωση ενημέρωσης των ασφαλισμένων και τίθενται οι ελάχιστες προϋποθέσεις που απαιτούνται για την άσκηση του δικαιώματος ακρόασης και δικαστικής προστασίας των πολιτών (άρθρο 20 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος).

Κατά συνέπεια ο επανυπολογισμός των συντάξεων αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη, φέρει δε τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής, δηλαδή τεκμήριο νομιμότητας και εκτελεστότητα. Πρόκειται δηλαδή για μονομερή δήλωση βούλησης του διοικητικού οργάνου που γίνεται με ορισμένη διαδικασία, με την οποία θεσπίζεται νομική ρύθμιση κατ’ ενάσκηση δημόσιας εξουσίας με μόνη βούληση του διοικητικού οργάνου. Επομένως ο πολίτης θα πρέπει να έχει την πεποίθηση ότι ορισμένη νομική κατάσταση ή συμπεριφορά της Διοίκησης τον προστατεύει, ώστε να μην βλάπτονται και να μην τίθενται σε κίνδυνο τα συμφέροντά του, σύμφωνα με το αίσθημα δικαίου που επικρατεί, ενεργώντας στο πλαίσιο του Κράτους Δικαίου.

Ο νομοθέτης έχει θεσπίσει κανόνες διαδικασίας που αποβλέπουν κυρίως στη λειτουργική αποτελεσματικότητα της Διοίκησης και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων προς τον πολίτη υπηρεσιών, ειδικότερα δε στη δραστηριοποίηση των διοικητικών υπηρεσιών για την γρήγορη και αποτελεσματική εξυπηρέτηση των πολιτών (ΣτΕ 2826/2013). Επιτακτική επομένως είναι η ανάγκη για έκδοση από τον ΕΦΚΑ ατομικών διοικητικών πράξεων για τον επανυπολογισμό της σύνταξης κάθε ασφαλισμένου, στην οποία θα αναγράφονται τα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη για τον εν λόγω επανυπολογισμό (συντάξιμες αποδοχές, χρόνος ασφάλισης, ποσοστό αναπλήρωσης, μείωση λόγω ηλικίας κλπ).

Η τελική απάντηση στα ανωτέρω έγγραφα του Συνηγόρου του Πολίτη από τον ΕΦΚΑ ήταν, ότι η αξίωση των συνταξιούχων δεν παράγει επιτακτική υποχρέωση των διοικητικών οργάνων να εκδώσουν διοικητική πράξη συγκεκριμένου περιεχομένου, όσον αφορά στο επανυπολογισμό των συντάξεων. Επίσης ο ΕΦΚΑ δεν ενημερώνει τους ασφαλισμένους του για τα αιτήματα που υποβάλλονται σ’ αυτόν, ενώ έχει υποχρέωση για έγγραφη ενημέρωσή τους εντός 60 ημερών (άρθρο 10 παρ.3 του Συντάγματος).

Από τα παραπάνω προκύπτει ανενδοίαστα η ανυπαρξία Κράτους Δικαίου. Αλήθεια γιατί να υπάρχουν οι προβλεπόμενες από το Σύνταγμα Ανεξάρτητες Αρχές (με μεγάλο ετήσιο δημοσιονομικό κόστος), αφού η Διοίκηση δεν τις λαμβάνει καθόλου υπόψη; Είναι ευνομούμενη αυτή η Χώρα, στην οποία η Εκτελεστική Εξουσία δεν εφαρμόζει αποφάσεις Ανωτάτων Δικαστηρίων ή τις εφαρμόζει « κατά το δοκούν»;

8. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εν κατακλείδι θα ήθελα πραγματικά να έλθει κάποτε στο προσκήνιο κάποιο Πολιτικό Προσωπικό που θα ενσκήψει πραγματικά στα προβλήματά μας και θα επουλώσει τις πληγές και τις αδικίες του παρελθόντος. Θα επανεξετάσει τη «συνταγματικά ανεκτή» ένταξή μας στον ΕΦΚΑ. Θα ενοποιήσει τα Μετοχικά Ταμεία των Ενόπλων Δυνάμεων (στο πλαίσιο της ισονομίας και της δικαιοσύνης). Θα μας αποδώσει τα αναδρομικά που μας οφείλει, Θα…Θα…, αλλά κυρίως θα βελτιώσει το Κράτος Δικαίου, ώστε να λειτουργεί με διακριτούς κανόνες δικαίου, συνθήκη αναγκαία και ικανή για την βελτίωση της Δημοκρατίας μας, για να διακηρύττουμε με υπερηφάνεια, ότι συγκαταλεγόμαστε επάξια μεταξύ των Κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αυτό άλλωστε αναφέρει και ο καθηγητής Πανεπιστημίου του ΜΙΤ Κων/νος Δασκαλάκης, σε μία τελευταία συνέντευξή του, δηλαδή στο πόσο αναγκαία είναι για την Ελλάδα η βελτίωση του Κράτους Δικαίου). ΓΕΝΟΙΤΟ….

ΛΕΟΝΤΗΣ ΑΛΕΞΙΟΣ

ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ Ε.Α.
ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ