Οι (πολλές) χαμένες ευκαιρίες του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας

Του Ηλία Νταλούμη - ΠΗΓΗ: ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ 04/10/2021 - [Μετατροπή σε κείμενο: staratalogia.gr]

Στις 31 Αυγούστου 2021, στο πλαίσιο του ανασχηματισμού της κυβέρνησης, στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας είχαμε αντικατάσταση του υφυπουργού Αλκιβιάδη Στεφανή από τον Νικόλαο Χαρδαλιά, έως τότε υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων.

Όμως, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, δεν έχει αλλάξει τίποτα στις έως τώρα βασικές κατευθυντήριες γραμμές επί της ακολουθούμενης πολιτικής από την κυβέρνηση. Αναμένεται, βεβαίως, να αλλάξει ο τρόπος υλοποίησής τους. Γι’ αυτό άλλαξε και ο υφυπουργός. Ας δούμε λοιπόν τι θα πρέπει να γίνει στο ΥΠΕΘΑ, που δεν έχει γίνει έως τώρα.

Η παρούσα ηγεσία του ΥΠΕΘΑ (η «υπόλοιπη» από την αρχική για την ακρίβεια) έχει συμπληρώσει 27 μήνες σε αυτήν τη θέση. Με άλλα λόγια, γνωρίζει πλέον τα βασικά προβλήματα. Δυστυχώς, δεν έχουν γίνει πολλά πράγματα προκειμένου αυτά να διορθωθούν. Κλασσική περίπτωση η νομοθεσία περί τις προμήθειες στρατιωτικού υλικού. Όπως λένε τα στελέχη όλων των Γενικών Επιτελείων, πρακτικά είναι αδύνατη η ολοκλήρωση μιας προμήθειας -και όχι μόνον ως προς το εύλογο χρονικό διάστημα- καθώς, πολλά απ’ όσα αναφέρονται στους σχετικούς νόμους, απλώς είναι εκτός πραγματικότητας. Έτσι λοιπόν, όταν το κράτος έχει αποφασίσει να προχωρήσει στην ολοκλήρωση μιας συγκεκριμένης περίπτωσης προμήθειας, στην σχετική σύμβαση δίνει το «μανδύα» του νέου νόμου και την περνά στην Βουλή, αφήνοντας κατά μέρος την υπάρχουσα νομοθεσία. Ένα χαρακτηριστικό -και πρόσφατο- παράδειγμα είναι η προμήθεια των 18 Rafale. Το ίδιο θα γίνει και με τα -προαναγγελθέντα από τον Πρωθυπουργό στη Θεσσαλονίκη- 6 επιπλέον. Τώρα, αν η προμήθεια των συγκεκριμένων γίνει μέσω εντελώς νέου νόμου ή με τροποποίηση του σχετικού υπάρχοντος, είναι μια λεπτομέρεια που σαφέστατα και δεν παρουσιάζει κανένα απολύτως ενδιαφέρον.

Ανεπαρκής νομοθεσία

Η ανεπάρκεια της περί στρατιωτικών προμηθειών νομοθεσίας είχε επισημανθεί επακριβώς και είχαν μάλιστα προταθεί οι τρόποι «θεραπείας» της, πριν από δύο χρόνια από ανθρώπους που είχαν ταλαιπωρηθεί από αυτήν. Πολιτικοί όμως παράγοντες του ΥΠΕΘΑ εξέφρασαν αντιρρήσεις, χωρίς μάλιστα να δικαιολογήσουν τους λόγους της διαφωνίας τους. Αποτέλεσμα ήταν αυτοί που είχαν κάνει τις επισημάνσεις και τις διορθωτικές προτάσεις να απομακρυνθούν από τη θέση τους, χωρίς αιτιολόγηση, και μετά από έξι περίπου μήνες να ψηφιστούν στην Βουλή οι διορθωτικές προτάσεις των πολιτικών παραγόντων του ΥΠΕΘΑ που είχαν διαφωνήσει. Τελικό αποτέλεσμα ήταν η υπάρχουσα νομοθεσία να μη διαφέρει σχεδόν σε τίποτα από την -ανεπαρκή- προηγούμενη. Δυστυχώς, κανένας δεν έχει ασχοληθεί με την οριστική επίλυση του προβλήματος.

Η δομή δυνάμεων

Ένα άλλο σοβαρότατο θέμα είναι αυτό της «Δομής Δυνάμεων» των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) και πώς αυτές είναι διαρθρωμένες. Δεν θα αναφέρουμε αριθμητικό στοιχεία επειδή οι κρατούντες, προκειμένου να υπερασπιστούν την άρνησή τους να ασχοληθούν με το ζήτημα, δεν είναι καθόλου απίθανο να μας κατηγορήσουν για «διαρροή κρατικών μυστικών»! Θα πούμε μόνον ότι έχουμε ένα σύστημα που παρουσιάζει «υδροκεφαλισμό». Έχει κάτσει κάποιος πολιτικός αρμόδιος να μετρήσει πόσους ανώτατους αξιωματικούς έχουν οι ΕΔ; Τους έχει μήπως συγκρίνει με το πόσους έχουν οι ΕΔ της Γαλλίας ή του Ηνωμένου Βασιλείου που έχουν το ίδιο περίπου μέγεθος με τις δικές μας; Αν το έχουν κάνει, τότε σίγουρα θα έχουν διαπιστώσει ότι έχουμε σχεδόν τους διπλάσιους! Και δεν ρωτάμε βέβαια για τη χρησιμότητα του θεσμού των «ανακληθέντων εκ της εφεδρείας», θα αρκούσαν δύο, το πολύ τρεις τέτοιοι ανώτατοι αξιωματικοί και όχι οι δεκαπλάσιοι που έχουμε σήμερα...

Σίγουρα, οι αρμόδιοι δεν θέλουν να αντιληφθούν ότι, αν συνεχίσουμε με την ίδια διάρθρωση στις ΕΔ, σύντομα θα γίνει εμφανές το σοβαρότατο οικονομικό πρόβλημα, ενώ τα στελέχη θα δουν τους μισθούς και τις συντάξεις τους να περικόπτονται. Ας ελπίσουμε ότι οι πολιτικοί μας θα θελήσουν να το λύσουν. Προς το παρόν πάντως δεν ασχολούνται. Εδώ μπορεί να ρωτήσει κάποιος: «και η αντιπολίτευση -μείζων και ελάσσων- τι κάνει»; Η απάντηση είναι μονολεκτική: τίποτα! Γιατί τα ίδια ακριβώς έκαναν και αυτά τα κόμματα, όταν ήσαν κυβερνήσεις. Να κλείσουμε αυτήν την παράγραφο με ένα ερώτημα: γιατί οι ελληνικές ΕΔ να μην ακολουθούν το παράδειγμα των άλλων ευρωπαϊκών ΕΔ στα ζητήματα της εξέλιξης και της σταδιοδρομίας των στελεχών τους;

Οι στρατεύσιμοι

Και μετά τα στελέχη να περάσουμε στους στρατεύσιμους, θέλουμε να δηλώνουμε, ως κράτος και λαός, την πίστη μας στο σύστημα της θητείας. Για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος. Έτσι όμως, όπως έχει καταντήσει -να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους- η θητεία, υπηρετούν αυτοί που δεν έχουν δυνατότητες διαφυγής. Οι «ξύπνιοι» φροντίζουν να πάνε για σπουδές στο εξωτερικό και μετά -αρκετούς- «μην τους είδατε». Σας ακούγεται υπερβολικό; Ε, λοιπόν δεν είναι καθόλου! Ξέρετε πόσοι είναι οι φυγόστρατοι ή, κατά την επίσημη ορολογία, ανυπότακτοι; (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) Οι αρμόδιοι ψιλομουρμουρίζουν -γιατί για διάφορους λόγους δεν μιλούν δημοσίως- ότι, αν όλοι γύριζαν και υπηρετούσαν την θητεία τους, επαρκούσαν να στελεχώσουν πάνω από 10 ταξιαρχίες! Σας φαίνεται υπερβολικός ο αριθμός; Δυστυχώς δεν είναι!

Για τους λόγους που έχουν οδηγήσει σ’ αυτήν την κατάσταση φταίνε, γι' άλλη μια φορά, οι πολιτικοί μας. Όλοι, αδιακρίτως! Κανένας τους δεν εισηγήθηκε ποτέ (από το 1974 και μετά τουλάχιστον) ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα για τη θητεία και τις αναβολές στράτευσης. Για την ακρίβεια, έχουν κάνει πολλά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Και δεν μιλάμε μόνον για τις διάφορες διατάξεις που παρέχουν ευκολίες στους ανυπότακτους να επισκέπτονται την Ελλάδα, αλλά και για τις μειώσεις στη θητεία. Μειώσεις που έγιναν -στη συντριπτική τους πλειοψηφία- όχι απλώς χωρίς η στρατιωτική ηγεσία να γνωρίζει κάτι, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις παρά την αντίθεσή της. Κλασσική περίπτωση αυτό που έγινε το 2009, όταν λίγο πριν τις εκλογές ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευ. Μεΐμαράκης προχώρησε σε μείωση της θητείας. Δυστυχώς, γι’ αυτόν και το κόμμα του, οι ψηφοφόροι δεν εκτίμησαν δεόντως αυτήν τη θαρραλέα πράξη και τους έστειλαν στην αντιπολίτευση. Όχι φυσικά πως η καινούρια κυβέρνηση έκανε τις απαιτούμενες διορθώσεις. Βεβαίως, πρέπει να πούμε ότι η παρούσα ηγεσία του ΥΠΕΘΑ επανάφερε την 12μηνη θητεία στο Στρατό. Όμως οι εξαιρέσεις -και στους τρεις Κλάδους των ΕΔ- είναι πολλές. Με άλλα λόγια, η διαφορά από την προηγούμενη κατάσταση είναι μικρή.

Κάποια στιγμή, την περασμένη άνοιξη, «ακούστηκε» μια πρόταση για στράτευση στα 18. Οι αντιδράσεις -απ’ όλες τις πλευρές- ήσαν τόσες πολλές, ώστε όχι απλώς αποσύρθηκε, αλλά ούτε καν παρουσιάστηκε ολοκληρωμένη! Και θα μας επιτρέψετε να μην αναφέρουμε τις αντιρρήσεις που διατυπώθηκαν, επειδή απλούστατα είναι από γελοίες έως ηλίθιες. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη στράτευση των γυναικών. Γιατί είπαμε ισότητα-ισότητα, αλλά στα δικαιώματα. Όχι στις υποχρεώσεις! Τι θα γίνουμε Ισραήλ; Ίσως τα αγόρια θα μπορούσαν να ξεκινήσουν ένα αντίστοιχο κίνημα με το #me too...

Τελικά, τι θα γίνει με το ζήτημα της έλλειψης στρατευσίμων, κανείς δεν το γνωρίζει, επειδή (απλούστατα και πάλι) κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί. Οι κατά καιρούς προκηρύξεις για ΕΠΟΠ (Επαγγελματίες Οπλίτες), ΟΒΑ (Οπλίτες Βραχείας Ανακατάταξης) ή όπως αλλιώς θέλουν να τους βαφτίζουν, κλείνουν μεν κάποια κενά, σαφέστατα όμως δεν λύνουν το πρόβλημα. Μια ουσιαστική λύση θα ήταν η κατάργηση της θητείας και η θέσπιση του θεσμού των επαγγελματικών Ενόπλων Δυνάμεων. Κάτι που όλοι αντιμετωπίζουν αρνητικά. Οι δικαιολογίες που αναπτύσσουν είναι -και αυτές- της πλάκας. Γιατί ένα στράτευμα αποτελούμενο αποκλειστικά από επαγγελματίες οπλίτες, σαφέστατα και δεν είναι μισθοφορικό! Δηλαδή, μισθοφόροι είναι οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί; Ή μήπως μπορούν να μας εξηγήσουν πώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία (που είχε μόνον «μισθοφόρους») κράτησε 1.000 χρόνια; Μπορούμε να μιμηθούμε άλλες χώρες σε αυτόν τον τομέα και προχωρήσουμε στη λύση του ζητήματος, που έχουμε λόγω των κενών που υπάρχουν, αλλά δεν τολμάμε.

Η Αμυντική Βιομηχανία

Να πούμε για την -περιβόητη πια- Αμυντική Βιομηχανία; Ο λόγος, βέβαια, για την κρατική, γιατί η ιδιωτική πάει μια χαρά. Και για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: την ΕΑΒ (Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία) και τα ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα).

Κατ’ αρχήν να πούμε ότι αποτελεί άλλη μια ελληνική ιδιαιτερότητα το γεγονός πως αρμόδιο γι’ αυτές είναι το υπουργείο Οικονομικών. Το ΥΠΕΘΑ απλώς «κοιτάει από μακριά». Το ίδιο και για τα ναυπηγεία. Και σε αυτά έχουν γίνει μεν κάποια βήματα -με ταχύτητα χελώνας- ιδιωτικοποίησής τους. Για τις δύο άλλες όμως, παραμένουμε σταθεροί στην κρατική τους μορφή. Κανένας αρμόδιος δεν φαίνεται να ανησυχεί για τους ρυθμούς εκσυγχρονισμού των F-16 Viper. Είναι πανευτυχείς ότι προβλέπεται η ολοκλήρωση του προγράμματος το 2028... και δεν λέμε κουβέντα τι γίνεται με τα C-130, τα Ρ-3 του Ναυτικού ή τα Apache του Στρατού. Άσε πια τις διαμαρτυρίες της ΕΑΒ, που θέλει να κάνει και τον εκσυγχρονισμό των F-16 block 50 με τα όργανα και συστήματα που θα βγουν από τα F-16 block 52 και τα block 52+!

Είναι προφανές ότι κανένας τους δεν έχει καταλάβει το μέγεθος της επιτυχίας της ιδιωτικοποίησης της ΕΛΒΟ. Το ΥΠΕΘΑ λοιπόν πρέπει να δραστηριοποιηθεί και να πιέσει -όχι τυπικά και ευγενικά αλλά όσο γίνεται πιο σκληρά- αφενός για την άμεση ιδιωτικοποίηση των δύο επιχειρήσεων και αφετέρου την κινητοποίηση της κρατικής μηχανής προκειμένου να λυθούν ΤΩΡΑ οι εκκρεμότητες με τα ναυπηγεία. Δεν μπορείς από τη μια να θέλεις φρεγάτες -οικονομικά συμφέρουσες- και από την άλλη να μην κάνεις τίποτα για τα ναυπηγεία. Τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, μια χαρά είναι βολεμένα στην πλατεία Συντάγματος. Το ΥΠΕΘΑ είναι αυτό που δεν έχει τα μέσα να υλοποιεί την αποστολή του.

Αυτά είναι λίγα από τα όσα δεν έχει κάνει στους τελευταίους 27 μήνες το ΥΠΕΘΑ. Κι εδώ θα ρωτήσουν, δικαιολογημένα, κάποιοι: «μα δεν έκανε τίποτα θετικό»; Βεβαίως και έκανε. Όμως αφενός ο απολογισμός αποτελεί υποχρέωση της πολιτικής του ηγεσίας και αφετέρου τα όσα θετικά έγιναν οφείλονται κυρίως στις ΕΔ και πολύ λιγότερο στην πολιτική ηγεσία, θέλουμε πάντως να ελπίζουμε ότι τα πράγματα θα «κινηθούν» στο ΥΠΕΘΑ και θα δούμε σύντομα τις απαιτούμενες αλλαγές.