Rafale και φρεγάτες αλλάζουν τις ισορροπίες στο Αιγαίο-Οι τελευταίες εξελίξεις

Το πρώτο από τα 18 γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη θα παραδοθεί στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία στις 21 Ιουλίου - Μέχρι τέλος Ιουλίου θα έχει οριστικοποιηθεί η βαθμολόγηση από το ΓΕΝ των έξι προτάσεων για τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών

του Μάκη Πολλάτου - pollatos@protothema.gr - ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ 11/07/2021 - [Μετατροπή σε κείμενο: staratalogia.gr]

Την Τετάρτη 21 Ιουλίου, στη βάση του Μερινιάκ, λίγο έξω από την πόλη του Μπορντό, η γαλλική αεροναυπηγική εταιρεία Dassault θα παραδώσει στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία το πρώτο από τα 18 μαχητικά αεροσκάφη Rafale που αγοράζει η Ελλάδα. Περίπου 10 μήνες από τη στιγμή που ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την απόφαση απόκτησης 18 γαλλικών δικινητήριων μαχητικών αεροσκαφών, το πρώτο διθέσιο Rafale, βαμμένο στα ελληνικά χρώματα, θα παραληφθεί επισήμως από την Αθήνα.

Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 προβλέπεται να παραδοθούν στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία τα πρώτα έξι μεταχειρισμένα Rafale, τα οποία μέχρι τώρα βρίσκονται σε υπηρεσία με τη γαλλική Πολεμική Αεροπορία Armee de l'Air, με ρυθμό ένα αεροσκάφος τον μήνα. Το πρώτο ελληνικό Rafale δεν θα πετάξει προς την Ελλάδα αμέσως μετά την επίσημη παραλαβή του. Ο προγραμματισμός, σύμφωνα με τη συμφωνία της Αθήνας με το Παρίσι, είναι να μεταφερθούν όλα μαζί τα πρώτα έξι μεταχειρισμένα Rafale με τα ελληνικά χρώματα περί τα τέλη του έτους στην 332 Μοίρα στη βάση της Τανάγρας όπου θα ενταχθούν. Τα πρώτα έξι δικινητήρια αεροσκάφη γαλλικής κατασκευής θα παραμείνουν περίπου μέχρι τα τέλη του 2021 στη βάση του Μερινιάκ στο Μπορντό για να συνεχιστεί η εκπαίδευση των χειριστών και των τεχνικών που έχουν επιλεγεί.

Η εκπαίδευση των τεσσάρων πρώτων Ελλήνων πιλότων στα Rafale έχει προχωρήσει. Έπειτα από περίπου έξι μήνες παραμονής στη Γαλλία, οι «top gun» χειριστές κάνουν ήδη πτήσεις για τον εθισμό τους στο νέο οπλικό σύστημα. Στη βάση του Μερινιάκ βρίσκονται ακόμη τέσσερις Έλληνες πιλότοι, η δεύτερη ομάδα των χειριστών που εκπαιδεύονται στα Rafale, οι οποίοι αυτές τις ημέρες ξεκινούν πτήσεις με το δικινητήριο γαλλικό μαχητικό. Αφού ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους οι πρώτοι οκτώ Έλληνες χειριστές θα ξεκινήσουν να εκπαιδεύουν άλλους Έλληνες πιλότους.

Στη Γαλλία, μαζί με τους πιλότους, βρίσκονται και περίπου 15 Έλληνες τεχνικοί που μαθαίνουν τα μυστικά της συντήρησης του πιο σύγχρονου ευρωπαϊκού αεροσκάφους, ώστε από τα τέλη του 2021 που τα πρώτα έξι μαχητικά θα πετάξουν στην Τανάγρα να είναι σε θέση να διασφαλίζουν την υψηλή διαθεσιμότητά τους. Από το σύνολο των 18 Rafale, τα έξι (δύο διθέσια και τέσσερα μονοθέσια) θα είναι καινούρια και τα υπόλοιπα 12 μεταχειρισμένα (δύο διθέσια και δέκα μονοθέσια). Για την απόκτησή τους οι Ελληνες φορολογούμενοι θα καταβάλουν 2,32 δισ. ευρώ (1,92 δισ. ευρώ για τα αεροσκάφη και επιπλέον 400 εκατ. ευρώ για τα όπλα τους).

Πολλαπλασιαστής ισχύος

Αν και λίγα σε αριθμό, μόλις 18, όταν θα έχουν παραληφθεί στο σύνολό τους στο τέλος του 2023 τα Rafale θα λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές ισχύος. «Το δικινητήριο γαλλικό αεροσκάφος επιχειρησιακά ισοδυναμεί με πολλαπλάσιο αριθμό παλιών μαχητικών και υπερέχει στις κλειστές αερομαχίες, όπως και στις πέραν του ορίζοντα εμπλοκές λόγω συνδυασμού αεροσκάφους και όπλων», αναφέρει πιλότος με χιλιάδες ώρες πτήσης σε πολεμικές μοίρες.

Η πολύ μεγάλη ακτίνα δράσης των Rafale -έχουν εμβέλεια 2.800 μίλια-, η πολύ μεγαλύτερη χωρητικότητα σε καύσιμα, οι δύο κινητήρες που εισάγονται για πρώτη φορά ως σύστημα σε μαχητικό της Πολεμικής Αεροπορίας δίνοντας μεγαλύτερη επιβιωσιμότητα σε σχέση με τα F-16 και τα Mirage 2000-5, το εξαιρετικά ισχυρό ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης που διαθέτει και η δυνατότητα να μεταφέρει δύο πυραύλους Exocet θα δημιουργήσουν μια εναέρια ομπρέλα πάνω από την Ανατολική Μεσόγειο και σε περίοδο επιχειρήσεων κάθε εχθρικό πλοίο θα μετατραπεί σε δυνητικό στόχο που θα μπορεί να πληγεί από τους πυραύλους των Rafale, οι οποίοι διαθέτουν μεγαλύτερη εμβέλεια από τα αντιαεροπορικά όπλα που μεταφέρουν τα πολεμικά πλοία γειτονικών χωρών.

Ενας οπό τους λόγους που τα Rafale θεωρούνται «game changer» είναι τα όπλα τους. Οι πύραυλοι Mica, Exocet και οι υποστρατηγικοί πύραυλοι Scalp που μπορούν να μεταφερθούν και από τα Mirage 2000-5 θα «φοριούνται» και από τα Rafale. Το Rafale όμως μπορεί να μεταφέρει τα ίδια όπλα αέρος-αέρος που μεταφέρει το Mirage 2000, δηλαδή τον Mica ER/IR και τον Mica ΕΜ, σε μεγαλύτερους αριθμούς. Επιπλέον, μπορεί να μεταφέρει το βλήμα Meteor το οποίο έχει πολύ μακρύτερο χέρι (κατά την αεροπορική ορολογία, έχει δηλαδή μεγαλύτερη ακτίνα) απ' ό,τι ο αμερικανικός πύραυλος Amraam. Δηλαδή, στην εναέρια μάχη και σε περιβάλλον Beyond Visual Range (πέραν του ορίζοντα) τα Rafale θα μπορούν να εξαπολύσουν τα βλήματά τους μακρύτερα, δεδομένου ότι έχουν το ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης AESA (το ίδιο ραντάρ θα έχουν και τα 84 F- 16 όταν εκσυγχρονιστούν στην έκδοση Viper), ενώ, για παράδειγμα, το τουρκικό F-16 έχει συμβατικό ραντάρ.

Οι φρεγάτες

Στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των προτάσεων που διεκδικούν το πρόγραμμα της ναυπήγησης τεσσάρων νέων φρεγατών βρίσκονται οι επιτελείς του Πολεμικού Ναυτικού. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, μέχρι τέλος Ιουλίου από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού θα έχει οριστικοποιηθεί η βαθμολόγηση των έξι υποψήφιων προτάσεων από Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Βρετανία και Γερμανία και η εισήγηση θα υποβληθεί ιεραρχικά στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο, στον υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο και τελικά στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις.

Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης των έξι «μνηστήρων» για το κολοσσιαίο ναυπηγικό πρόγραμμα, που αναμένεται να υπερβεί τα 4 δισ. ευρώ και να καθορίσει την κεντρική ναυτική μονάδα κρούσης για τα επόμενα 40 χρόνια, συμπίπτει με την έκθεση αμυντικού υλικού «Defea» που θα πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα. Εκ των πραγμάτων, η διεθνής έκθεση αμυντικών συστημάτων θα μεταβληθεί σε ένα μεγάλο παζάρι, με καλεσμένους τους επικεφαλής των εταιρειών που φιλοδοξούν να κερδίσουν το συμβόλαιο της ναυπήγησης των νέων φρεγατών. Στη συνέχεια παρατίθενται κάποια βασικά στοιχεία από την κάθε πρόταση για τις νέες φρεγάτες, με επίκεντρο το χρονοδιάγραμμα παράδοσής τους:

• Γαλλία: Προσφέρει τη φρεγάτα Belh@rra ή FDI. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια Naval Group, η πρώτη φρεγάτα θα παραδοθεί εγγυημένα στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το 2025. Θα είναι η δεύτερη Belh@rra που θα κατασκευαστεί στα ναυπηγεία της Λοριάν, αφού η πρώτη που ήδη χτίζεται θα παραληφθεί από το γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό. Η ενδιάμεση λύση που προσφέρουν δωρεάν οι Γάλλοι δεν ικανοποιεί το Πολεμικό Ναυτικό, αφού και οι δύο φρεγάτες (AAWJean Bart και ASWLatouche-Treville) θεωρούνται παρωχημένες. Αναπάντητο είναι το ερώτημα της πιθανής εναλλακτικής ενδιάμεσης λύσης που θα προταθεί από το Παρίσι, χωρίς να αποκλείεται η ναυπήγηση κορβετών Cowind, που θα κοστίσει 500 εκατ. ευρώ (και για τα δύο πλοία), με απαιτούμενο χρόνο παράδοσης τα τρία χρόνια.

• Αγγλία: Οι Βρετανοί έχουν παρουσιάσει στο Πολεμικό Ναυτικό τη φρεγάτα type 31 Arrowhead της Babcock, που έχει ήδη λάβει παραγγελία να ναυπηγήσει πέντε νέα πλοία για λογαριασμό του Βασιλικού Ναυτικού. Το Λονδίνο έχει διαμηνύσει στην Αθήνα ότι η πρώτη φρεγάτα μπορεί να παραδοθεί στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το 2026, εφόσον η παραγγελία και η υπογραφή της σύμβασης οριστικοποιηθούν μέσα στο 2021. Ως ενδιάμεση λύση οι Βρετανοί προτείνουν δύο μεταχειρισμένες φρεγάτες type 23 -με κόστος περίπου 100 εκατ. ευρώ για κάθε μία-, όπως η «Kent» που βρίσκεται στο λιμάνι του Πειραιά.

• Ιταλία: Τα ναυπηγεία της Fincantieri έχουν προτείνει στο Πολεμικό Ναυτικό τη λύση τεσσάρων καινούριων φρεγατών τύπου Fremm, σαν τις 10 που είναι ήδη σε υπηρεσία με το ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό. Ενδιάμεση λύση δεν έχει προταθεί από τους Ιταλούς.

• Γερμανία: Προτείνουν στην Ελλάδα την απόκτηση της φρεγάτας Α-200 που έχει μήκος 121 μέτρα και φτάνει ταχύτητα μεγαλύτερη των 28 κόμβων. Εάν η Αθήνα επιλέξει τη γερμανική φρεγάτα Α-200 της «οικογένειας» των ΜΕΚΟ και ενεργοποιήσει το συμβόλαιο με προκαταβολή μέσα στο 2021, η κατασκευάστρια θα παραδώσει το πρώτο πλοίο περί τα τέλη του 2025 με αρχές του 2026.

• Ολλανδία: Θεωρείται μία από τις προτάσεις που συγκεντρώνουν πολλές προτιμήσεις μεταξύ των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού λόγω του πρότερου «έντιμου» βίου των φρεγατών τύπου S, στις οποίες στηρίζεται το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό από τη δεκαετία του ’80. Η κατασκευάστρια εταιρεία Damen προτείνει τη φρεγάτα Sigma 11515, με την πρώτη να παραδίδεται το 2026. Για ενδιάμεση λύση οι Ολλανδοί προτείνουν είτε την κατασκευή δύο φρεγατών Sigma 10514 σε ελληνικά ναυπηγεία, είτε την αγορά δύο μεταχειρισμένων φρεγατών Μ με τίμημα περίπου 80 εκατ. ευρώ για κάθε πλοίο.

• Ηνωμένες Πολιτείες: Η Ουάσιγκτον προτείνει τη φρεγάτα MMSC που έχει τεθεί σε υπηρεσία με το Ναυτικό της Σαουδικής Αραβίας. Παρά τα πλεονεκτήματα που θέλουν να αναδείξουν οι Αμερικανοί, όπως η διασύνδεση με τα επτά νέα αμερικανικά ελικόπτερα Romeo που θα επιτρέπουν στα πληρώματα των πολεμικών πλοίων να έχουν live εικόνα του πεδίου ακόμη κι αν τα ελικόπτερα πετούν 70-80 μίλια μακριά από τις φρεγάτες, οι αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού έχουν διαφορετική άποψη. Θεωρούν ότι οι φρεγάτες MMSC καίνε πολύ στη μέγιστη ταχύτητα και δεν είναι οικονομικές, έχουν πολύ μικρή αυτονομία, κάτω από 2.000 μίλια, ενώ οι σημερινές φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού έχουν αυτονομία 3.500 μίλια και οι άλλες προτάσεις από Ολλανδία, Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 7.000 μίλια. Προσθέτουν ότι οι MMSC δεν έχουν ανθυποβρυχιακά βλήματα και τα αντιαεροπορικά τους είναι μικρότερου βεληνεκούς από τα άλλα υποψήφια πλοία, μηδέ εξαιρουμένου ότι οι θάλαμοι της αμερικανικής φρεγάτας είναι για 24 άτομα ενώ σήμερα τα πληρώματα των ελληνικών φρεγατών διαμένουν εν πλω σε ενδιαιτήσεις των οκτώ ατόμων. Ακόμη και η ενδιάμεση λύση της αμερικανικής πλευράς, φρεγάτες τύπου Perry ή περιπολικά τύπου Island, δεν καλύπτει τις ανάγκες του στόλου.

Μετά την τελική αξιολόγηση του Πολεμικού Ναυτικού, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιουλίου, δηλαδή εντός των επόμενων 20 ημερών, εναπόκειται στην πολιτική ηγεσία να επιλέξει τη βέλτιστη λύση για μια φρεγάτα στην οποία θα στηριχθεί η ναυτική ισχύς της χώρας για τα επόμενα 40 χρόνια. Πέρα από τις πολιτικές ισορροπίες, αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού λένε στο «ΘΕΜΑ» ότι με καθαρά επιχειρησιακά κριτήρια οι τρείς καλύτερες προτάσεις είναι η γαλλική, η ολλανδική και η ιταλική φρεγάτα -όχι απαραιτήτως με αυτή τη σειρά-, ενώ επιχειρηματολογούν ότι ακόμη και στην ενδιάμεση λύση θα πρέπει να επιλεγεί το χτίσιμο νέων πλοίων και όχι να δαπανηθεί κρατικό χρήμα για μεταχειρισμένα.