Αναγκαία η αύξηση της θητείας, αλλά δεν αναβαθμίζει μόνη της το αξιόμαχο ΕΔ

Του Αντιστράτηγου εα Ιπποκράτη Δασκαλάκη, Διευθυντή Μελετών ΕΛΙΣΜΕ*

Μετά από ζυμώσεις μηνών και υπό την πίεση των συνεχόμενων τουρκικών προκλητικών ενεργειών ανακοινώθηκε η αύξηση της θητείας των κληρωτών στο Στρατό Ξηράς από 9 σε 12 μήνες. Η αύξηση αυτή δεν θα συμπεριλάβει όσους επιλέξουν να υπηρετήσουν το σύνολο της εννεάμηνης θητείας τους σε Μονάδες Εκστρατείας της Θράκης και του Ανατολικού Αιγαίου.

Προ τετραμήνου, όταν είχαν γίνει γνωστές οι προθέσεις της κυβέρνησης, είχα αρθρογραφήσει από τις στήλες του SLpress επικροτώντας τους σχετικούς σχεδιασμούς. Είχα, όμως, επισημαίνει ορισμένες προϋποθέσεις που θα πρέπει να πλαισιώσουν το όντως θετικό αυτό βήμα. Να ξεκαθαρίσω ότι η αύξηση του αριθμού των υπηρετούντων κληρωτών από μόνη της δεν αποτελεί λύση για τα αμυντικά προβλήματα της χώρας.

Εδώ και αιώνες έχει αποδειχθεί ότι η αριθμητική υπεροχή συνήθως δεν επαρκεί για την επικράτηση στα πεδία των μαχών. Η επισήμανση αυτή αποκτά μεγαλύτερη σημασία σήμερα με την αλματώδη αύξηση της τεχνολογίας που αναβαθμίζει ακόμη περισσότερο τη σημασία παραγόντων, όπως ο εξοπλισμός, η εκπαίδευση, η ηγεσία και το δόγμα. Συχνά μάλιστα παρουσιάζεται το λογικοφανές επιχείρημα της υστέρησης ενός στρατού κληρωτών έναντι ενός επαγγελματικού.

Η θέση αυτή δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Το ερώτημα όμως είναι αν η οικονομία μας δύναται να αντέξει το κόστος της διατήρησης ενός πλήρως επαγγελματικού στρατεύματος, σε μέγεθος και εξοπλισμό που θα εξασφάλιζε την άμυνα. Κατά συνέπεια οδηγούμαστε αναγκαστικά σε ένα μεικτό σύστημα, κληρωτών-επαγγελματιών, ευελπιστώντας τα σχετικά μειωμένα μισθολογικά κόστη να επιτρέψουν τις προμήθειες σύγχρονων αλλά πανάκριβων πολύπλοκων οπλικών συστημάτων, τα οποία στα χέρια επαγγελματιών θα αποτελέσουν πολλαπλασιαστές ισχύος.

Επιπρόσθετα προτάσσεται το επιχείρημα ότι οι σύγχρονοι πόλεμοι είναι κυρίως αεροναυτικοί –ειδικά για το ελλαδικό επιχειρησιακό περιβάλλον– και οι κλασικές πολυάνθρωπες μονάδες του Στρατού Ξηράς θα είναι επί της ουσίας παρατηρητές των συγκρούσεων. Η απλουστευμένη αυτή άποψη λησμονεί ότι ακόμη και σήμερα η κατοχή του εδάφους, που εξασφαλίζεται μόνο με την παρουσία στρατευμάτων, είναι αυτή που δημιουργεί τετελεσμένα, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε επανακαθορισμό των συνθηκών. Οι αιματηρές χερσαίες συγκρούσεις –μετά την αποχώρηση των UAVs– στο Ναγκόρνο Καραμπάχ απέδειξαν ότι παρά τα τεχνολογικά επιτεύγματα, η βαρβαρότητα του εκ του συστάδην αγώνα είναι πάντα παρούσα και ζωτικής σημασίας.

Αναγκαία η εκπαίδευση

Η πρόσφατα ανακοινωθείσα αύξηση της θητείας είναι στη σωστή κατεύθυνση και αποτελούσε συχνή εισήγηση των ηγεσιών του στρατεύματος προς τους πολιτικούς προϊσταμένους τους. Αναμφίβολα με το μέτρο αυτό θα αυξηθεί η στελέχωση των μονάδων, αλλά το ζητούμενο δεν είναι η ευημερία των αριθμών, αλλά η αύξηση της μαχητικής αποτελεσματικότητάς τους, άρα και της αποτρεπτικής ικανότητας. Σίγουρα, πληρέστερα επανδρωμένες μονάδες δημιουργούν τα εχέγγυα για πληρέστερη εκπαίδευση και πιο αποτελεσματικούς μαχητές. Βελτιώσεις που πέραν των σήμερα υπηρετούντων μεταφέρονται και στους αυριανούς εφέδρους.

Όμως η αυξημένη στελέχωση των μονάδων δεν θα επιφέρει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα αν δεν συνοδευθεί με μέτρα ουσιαστικής αναβάθμισης της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Η τελευταία προϋποθέτει κατάλληλα πεδία βολών και ασκήσεων, χρήση άφθονων πυρομαχικών και υλικών εκπαιδεύσεων και έμπειρους εκπαιδευτές. Κυρίως, όμως, απαιτεί μια  πλατιά αποδοχή σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας της αναγκαιότητας σύγχρονης, ρεαλιστικής και σκληρής εκπαίδευσης μακριά από ξεπερασμένες και ανούσιες θεωρητικές επιδείξεις και βαρετές διαλέξεις σε αίθουσες.

Οι κάθε είδους εξομοιωτές θα συνεισφέρουν στα πρώτα βασικά βήματα, αλλά ο μαχητής πλάθεται μόνο στα απαιτητικά πεδία ασκήσεων όπου ο ιδρώτας χύνεται άφθονος, η πίεση δοκιμάζει τις αντοχές και ο αναπόφευκτος και συχνά απρόβλεπτος κίνδυνος ελλοχεύει. Σε αυτά τα πεδία ασκήσεων θα λάβουν χώρα και οι αναγκαίοι πειραματισμοί καινοτόμων τακτικών και θα αναδειχθούν οι μικροί ηγήτορες που θα εμπνεύσουν και θα οδηγήσουν το στράτευμα στη νίκη.

Φραγμός στις έξωθεν παρεμβάσεις

Η πολιτική ηγεσία υπερβαίνοντας το φόβο του πολιτικού κόστους ανέλαβε ένα βήμα αποδεχόμενη τη μερική αύξηση της θητείας. Σίγουρα απαιτούνται και άλλα ακόμη βήματα. Η στρατιωτική ηγεσία, όμως, πρέπει από εδώ και πέρα να μεριμνήσει ώστε η συγκεκριμένη επιβάρυνση των Ελλήνων να επιφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, δηλαδή την αναβάθμιση της μαχητικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων. Τυχόν «παράθυρα» ευνοϊκής μεταχείρισης πρέπει να κλείσουν ερμητικά.

Κάθε είδους «πάρεργα» που αποτελούν τροχοπέδη στην εκπαίδευση πρέπει να περιοριστούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Σίγουρα παραμένουν πολλά τα αντικειμενικά εμπόδια διεξαγωγής ρεαλιστικής εκπαίδευσης και ευτυχώς δεν διαθέτουμε, όπως οι Τούρκοι, ευκαιρίες καθημερινής πρακτικής εξάσκησης. Οι κάθε είδους ελλείψεις θα πρέπει να αναπληρωθούν από την ελληνική εφευρετικότητα, την εκτέλεση πειραματισμών και την ενθάρρυνση και επιβράβευση της καινοτομίας με την αποδοχή φυσικά και των μειονεκτημάτων που συνεπάγονται.

Ενδεχόμενες έξωθεν παρεμβάσεις για ευνοϊκές και χαλαρές, συνολικές ή ατομικές, αντιμετωπίσεις πρέπει να αναχαιτιστούν έγκαιρα και αποφασιστικά από την στρατιωτική ηγεσία. Αντίστοιχα πρέπει να καταπολεμηθούν ξεπερασμένες αντιλήψεις για εμπλοκή, μονάδων και στρατευσίμων σε πάσης φύσεως «εξωστρατιωτικές» δραστηριότητες.

Ταυτόχρονα, όμως, η Υπηρεσία πρέπει να είναι αποφασιστική και στις περιορισμένες περιπτώσεις επαγγελματιών στρατιωτικών που αδυνατούν να εκπληρώσουν τις από τον βαθμό, ειδικότητα και ηλικία τους, προβλεπόμενες υποχρεώσεις. Για λόγους οικονομίας, δεν θα αναφερθώ σε ορισμένες βασικές μεταβολές που πρέπει να λάβουν χώρα σε θέματα δομής, συγκρότησης, θητείας και εφεδρείας.

Συμπερασματικά, το μέτρο της αύξησης της θητείας δεν αποτελεί πανάκεια. Μπορεί όμως και πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για σειρά βελτιώσεων και αλλαγών με στόχο την αύξηση των μαχητικής ικανοτήτων του στρατεύματος. Η αρχή της «αδράνειας» (με την ευρύτερη έννοια του όρου), της ισχυρότερης ίσως δύναμης του σύμπαντος, θα προβάλει χιλιάδες αληθοφανείς δικαιολογίες σε κάθε μεταβολή, εντός και εκτός στρατεύματος.

Είναι, όμως, βέβαιο ότι ο ελληνικός λαός αν αντιληφθεί ότι η αύξηση της θητείας επιφέρει ουσιαστική αναβάθμιση της στρατιωτικής εκπαίδευσης και της αποτροπής θα αποδεχθεί αγόγγυστο το μέτρο. Η «μπάλα» είναι τώρα στο γήπεδο των Ενόπλων Δυνάμεων κι αυτές καλούνται να αποδείξουν ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία και να «σκοράρουν»!

*Ο Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Αντιστράτηγος (εα), Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο,Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου, Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Υποψήφιος Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ), Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ),Διαλέκτης και συνεργάτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ), E-mail: rafaelmarippo@yahoo.gr