ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ*
Έπειτα από δεκαετίες απραξίας στα εξοπλιστικά προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.), με μέσα που βρίσκονται στη δύση της ευδόκιμης υπηρεσίας τους και των επιχειρησιακών τους ικανοτήτων, διαφαίνεται μια μεγάλη αλλαγή. Η Ελλάδα, θορυβημένη από τις προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας τους τελευταίους μήνες και αναγνωρίζοντας την αξία της ναυτικής ισχύος, εξαγγέλλει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου της. Ήδη βαίνουν προς υλοποίηση η απόκτηση τεσσάρων ελικοπτέρων MH-60R, η υποστήριξη και ο μερικός εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων ελικοπτέρων S-70, η ολοκλήρωση της έβδομης πυραυλακάτου κλάσης Ρουσσέν και η προμήθεια τορπιλών και αντιμέτρων για τον εξοπλισμό των υποβρυχίων κλάσης «Παπανικολής» (Type 214HN) και του αναβαθμισμένου «Ωκεανός» (Type 209/1500AIP). Επίκεντρο όμως αυτού του ναυτικού προγράμματος και που καταλαμβάνει την μερίδα του λέοντος, είναι η ανανέωση του στόλου επιφανείας με την απόκτηση τεσσάρων φρεγατών πολλαπλού ρόλου εκτιμώμενης αξίας (οροφή) περίπου 4 δισ. ευρώ που θα αντικαταστήσουν τις 40 ετών φρεγάτες ολλανδικής σχεδίασης κλάσης «Ελλη» (Kortenaer). Με την προσθήκη των εκσυγχρονισμένων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3, το Π.Ν. θα γνωρίσει έναν από τους εκτενέστερους μετασχηματισμούς στην ιστορία του.
Για το πρόγραμμα των φρεγατών, η κυβέρνηση προσανατολίζεται σε μια λύση-πακέτο μέσω διακρατικής συμφωνίας, υπό το πλαίσιο ενός άτυπου διαγωνισμού προτάσεων, για την ταχύτερη εκτέλεση του έργου. Αυτή προϋποθέτει την ικανοποίηση τεσσάρων βασικών κριτηρίων: το χρηματοδοτικό πλαίσιο, τον εκσυγχρονισμό αριθμού φρεγατών, την εγχώρια ναυπήγηση και την ενδιάμεση λύση. Το χρηματοδοτικό πλαίσιο θα πρέπει να είναι ευέλικτο με μεγάλο χρόνο αποπληρωμής, ενώ ο ανάδοχος του προγράμματος να εγγυηθεί τη ναυπήγηση αριθμού προς απόκτηση φρεγατών σε ελληνικό έδαφος, να αναλάβει τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής των τεσσάρων φρεγατών κλάσης «Υδρα» (MEKO-200HN) εκτιμώμενης αξίας 450 εκατ. ευρώ και τέλος, που ενδεχομένως να αποσυνδεθεί από το πρόγραμμα, να προσφέρει μικρό αριθμό σύγχρονων μεταχειρισμένων πολεμικών που θα μπουν σε υπηρεσία στον στόλο το συντομότερο για κάλυψη επειγουσών αναγκών. Επιθυμία της ηγεσίας του Π.Ν. είναι οι «Υδρα», οι νεότερες (22-28 ετών) και ικανότερες φρεγάτες στον στόλο σήμερα, να αποκτήσουν σύγχρονα και κοινά συστήματα όπου αυτό είναι δυνατό με τα νέα πλοία, για να υπηρετήσουν άλλες δύο δεκαετίες.
Παρατηρούμε ότι λίγα κράτη μπορούν να ικανοποιήσουν όλα τα κριτήρια. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διακινούνται, προκρίνεται η συμφωνία με τις ΗΠΑ ως στρατηγική κυβερνητική επιλογή, ενώ κάποιοι δεν διστάζουν να πουν ότι η συμφωνία έχει κλείσει. Να σημειωθεί εδώ ότι επί σειράν ετών «κλείναμε» συμφωνίες με τη Γαλλία για φρεγάτες τύπου Belharra της Naval Group, μια έκδοση της γαλλικής FDI, χωρίς βέβαια να καταλήξουμε πουθενά. Οι γαλλικές παρουσιάζονται ως οι φρεγάτες που θα δώσουν το τεχνολογικό προβάδισμα στην Ελλάδα έναντι της Τουρκίας έχοντας ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει στον ναυτικό αγώνα όπως εξαιρετικά προηγμένη σχεδίαση, ραντάρ σταθερής διάταξης, αντιαεροπορικούς πυραύλους ASTER 30 ενεργής καθοδήγησης μεγάλης εμβέλειας, ύψους εμπλοκής και υψηλών κινηματικών επιδόσεων. Τέτοιου είδους πύραυλοι αποτελούν τον διακαή πόθο του Π.Ν. για παροχή προστασίας στον υπόλοιπο στόλο και στην ελληνική επικράτεια. Η ιδέα όμως αυτή φαίνεται να εγκαταλείπεται για τις νέες φρεγάτες. Η απόφαση αυτή επίσης θα καταδείξει κάτι που είναι ήδη γνωστό: η απόκτηση πλοίων με δυνατότητα αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής είναι μια δυνατότητα λίγων μεγάλων ναυτικών των οποίων οι χώρες διαθέτουν τις αντίστοιχες οικονομικές δυνατότητες. Η σχεδίαση όμως αυτή έχει και σημαντικά μειονεκτήματα όπως η χαμηλή ταχύτητα, το υψηλό κόστος κτήσης και της ενσωμάτωσης των τροποποιήσεων του Π.Ν., κυρίως στον οπλισμό λόγω της εξελιγμένης σχεδίασης, αλλά και την επιβάρυνση της λογιστικής υποστήριξης του Π.Ν. με διαφορετικά όπλα. Επίσης, ο μοναδικός πελάτης τους μέχρι σήμερα είναι το γαλλικό ναυτικό (πέντε πλοία) που συνεπάγεται ότι ο πρώτος εξωτερικός πελάτης θα επωμιστεί και το κόστος έρευνας και ανάπτυξης. Μη λησμονούμε επίσης ότι η γαλλική πλευρά ικανοποιήθηκε λίαν προσφάτως με την παραγγελία αριθμού μαχητικών Rafale.
Για την ολλανδική πρόταση της Damen δεν μπορούμε να ειπωθούν πολλά, αφού μέχρι σήμερα η νέα της φρεγάτα είναι ακόμη υπό ανάπτυξη χωρίς να υπάρχουν γνωστά στοιχεία παρά μονάχα ποιες απαιτήσεις καλείται να καλύψει στους μελλοντικούς χρήστες αυτών, δηλαδή τα ναυτικά της Ολλανδίας (δύο πλοία) και Βελγίου (δύο πλοία). Ακόμη, το πρώτο πλοίο αναμένεται σε υπηρεσία το 2028, πολύ αργά για να αποτελεί τη λύση που θέλει το Π.Ν. Οι Ολλανδοί διαθέτουν όμως την καλύτερη ενδιάμεση λύση με τις φρεγάτες κλάσης Karel Doorman (δύο πλοία). Άγνωστη είναι η ισπανική ή ιταλική πρόταση που λογικά δεν συγκεντρώνει σοβαρή πιθανότητα επιλογής.
Η βρετανική πρόταση που αφορά τη σχεδίαση Arrowhead 140 της Babcock, μιας φρεγάτας που θα αποκτηθεί από το αγγλικό Βασιλικό Ναυτικό ως Type 31 (πέντε πλοία), βασισμένη στη δανέζικη φρεγάτα κλάσης Iver Huitfeldt (τρία πλοία). Πρόκειται για φρεγάτες που έχουν συγκεντρώσει διεθνές ενδιαφέρον, αφού μπορούν να δεχθούν διαφορετικές διαμορφώσεις, είναι υψηλής αυτονομίας και χαμηλού κόστους κτήσης, αρκετά συστήματα που αυτές θα φέρουν είναι φιλοσοφίας γνωστής στο Π.Ν., ενώ κατασκευάζονται τμηματικά, δηλαδή μέρη αυτών δημιουργούνται σε διάφορα ναυπηγεία και όλα συγκεντρώνονται σε ένα τελικό ναυπηγείο για συναρμολόγηση και ολοκλήρωση του πλοίου. Σημαντικό πλεονέκτημα της σχεδίασης αυτής είναι η δυνατότητα, λόγω μεγάλου σχετικά μεγέθους, να ενσωματώσουν στο μέλλον περισσότερα όπλα και συστήματα. Επίσης, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις λίγες χώρες σήμερα που μπορούν να διαθέσουν φρεγάτες ενδιάμεσης λύσης σε μεγάλους αριθμούς όπως η κλάση Duke (Type 23) μια εξαιρετική σχεδίαση που σταδιακά αποσύρεται.
Η λύση που προτείνεται από τις ΗΠΑ περιλαμβάνει τη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών βασισμένων στη Multi-Mission Surface Combatant (MMSC) της αμερικανικής Lockheed Martin που έχουν παραγγελθεί από τη Σαουδική Αραβία (τουλάχιστον τέσσερα πλοία), που με τη σειρά τους βασίζονται στην ήδη σε υπηρεσία με το αμερικανικό ναυτικό κλάση Freedom (16 πλοία), μία από τις δύο κλάσεις του προγράμματος Littoral Combat Ship (LCS), ενός σχετικά ελαφρά οπλισμένου πλοίου παράκτιου πολέμου. Η εταιρεία επίσης έχει εξαιρετική εμπειρία από εκσυγχρονισμούς φρεγατών, μεταξύ άλλων, των αντίστοιχων με τις «Υδρα» φρεγάτες της Νέας Ζηλανδίας (MEKO-200ANZAC). Η MMSC θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει στο έπακρο τη δυνατότητα της προτεινόμενης πλατφόρμας χωρίς να αποτελεί όμως τη φουτουριστική λύση των γαλλικών πλοίων. Οι Αμερικανοί προτείνουν, εκτός απροόπτου, ένα ισορροπημένο σε δυνατότητες πολεμικό που θα καλύπτει όλους τους ρόλους χωρίς όμως να ξεχωρίζει σε κανέναν όντας ένας δίκαιος συμβιβασμός για τον χρήστη που θέλει να καλύψει όλες τις απαιτήσεις. Σημαντικό πλεονέκτημα της σχεδίασης αποτελεί η επίτευξη υψηλής ταχύτητας, η σπονδυλωτή αρχιτεκτονική, η χρήση οπλισμού γνωστού στο Π.Ν. καθώς και η ύπαρξη κανίστρων τετραπλής συσκευασίας για πυραύλους μέσης εμβέλειας ESSM για την αντιμετώπιση επιθέσεων κορεσμού. Όμως, λόγω του αδύναμου σχετικά οπλισμού και της απουσίας κρίσιμου εξοπλισμού στη σαουδαραβική σχεδίαση, όπως σόναρ γάστρας, αλλά και λόγω του κακού ιστορικού της προγενέστερης κλάσης LCS με τις μυριάδες προβλήματα στο σύστημα πρόωσης, υπάρχουν επιφυλάξεις. Ερώτημα είναι το κόστος αλλαγών στο βασικό σχέδιο όπως και για το αν οι ΗΠΑ θα μεταβιβάσουν αριθμό μεταχειρισμένων αντιτορπιλικών κλάσης Arleigh Burke ή καταδρομικών κλάσης Ticonderoga ως ενδιάμεση λύση, που θα καλύψει και αυτή την ελληνική απαίτηση της αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής.
Τέλος, υπάρχει και μια εξαιρετική σχεδίαση που προτείνεται από τη Γερμανία που δεν είναι άλλη από τη φρεγάτα MEKO-A200 της TKMS, εξέλιξη των φρεγατών «Υδρα» και της φιλοσοφίας MΕhrzweck-KΟmbination (MEKO) που μεταφράζεται ως Συνδυασμός Πολλαπλών Χρήσεων. Πρόκειται δηλαδή για πλατφόρμα που δέχεται και ενσωματώνει κάθε είδους και οποιασδήποτε προέλευσης σύστημα αναλόγως των επιχειρησιακών αναγκών του χρήστη. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ο προγενέστερος τύπος ΜΕΚΟ-200 υπηρετεί σήμερα σε μεγάλους αριθμούς σε χώρες όπως Αυστραλία (8), Τουρκία (8), Πορτογαλία (3), Νέα Ζηλανδία (2) και Ελλάδα, ενώ ο νέος τύπος Α200 σε Αλγερία (2), Αίγυπτο (4) και Νότια Αφρική (4) με πρόσθετες παραγγελίες στον ορίζοντα. Οι Γερμανοί επίσης έχουν το σαφές πλεονέκτημα ότι οι ελληνικές φρεγάτες προς εκσυγχρονισμό είναι δικής τους σχεδίασης.
Πολλές και άγνωστες παράμετροι για την επίλυση μιας δύσκολης εξίσωσης όπου υποχρεωτικά θα γίνουν κάποιοι συμβιβασμοί. Ένα πράγμα όμως πρέπει να καταστεί γνωστό: χρειαζόμαστε άμεσα νέες φρεγάτες. Το Πολεμικό Ναυτικό έχει αποδείξει επανειλημμένως ότι έχει πολυετή εμπειρία και αναμένεται να διαμορφώσει τον όποιον τύπο φρεγάτας επιλεγεί, παραδίδοντας στην πατρίδα πολεμικά πλοία άρτια και υψηλών επιχειρησιακών ικανοτήτων που θα προασπίζονται τα ελληνικά συμφέροντα στο μέλλον.
_________________________
* Ο κ. Δημήτρης Μητσόπουλος είναι αναλυτής Ναυτικών Συστημάτων
και Εξοπλισμών και υπεύθυνος του ιστότοπου navalanalyses.com
0 Σχόλια