Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο φύρερ της Ανατολικής Μεσογείου

Του Γεωργίου Κασσαβέτη
Επισμηναγού (Ι) ε.α. - τ. Κυβερνήτου Ο.Α.

Η θεωρία του “ζωτικού χώρου”, η οποία στα Γερμανικά αποδίδεται με τη λέξη Lebenstraum καθιερώθηκε στη Γερμανία περί το 1890 και κατέστη γεωπολιτικός στόχος της Αυτοκρατορικής Γερμανίας κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πλέον ακραία μορφή του υιοθετήθηκε από το Ναζιστικό Κόμμα. Μετά την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ στην εξουσία το Lebenstraum απετέλεσε την κατευθυντήριο γραμμή του Ναζιστικού καθεστώτος, για την επέκτασή του στην Ανατολικο-Κεντρική Ευρώπη. Σύμφωνα με το δόγμα του “ζωτικού χώρου” οι λαοί ορισμένων κρατών της Ευρώπης, όπως της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Πολωνίας και άλλων σλαβικών εθνών , οι οποίοι δεν εθεωρούντο Άριοι, αλλά κατώτερης φυλής, θα έπρεπε να εκδιωχθούν από τους γεωγραφικούς χώρους που κατείχαν, είτε με θάνατο, είτε με εκτοπίσεις, είτε με υποδούλωση και τα εδάφη τους να εποικιστούν με Γερμανούς εποίκους, οι οποίοι ασφυκτιούσαν στα περιορισμένα όρια του Γερμανικού κράτους. Το ότι βέβαια η Ναζιστική Γερμανία υπερέβαλε το δόγμα και επεχείρησε να επεκτείνει το ζωτικό της χώρο και προς λαούς, που η ίδια δεν θεωρούσε κατωτέρας φυλής, όπως οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Έλληνες κ.α. είναι ένα ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί μέχρι τώρα.

Τη θεωρία του “ζωτικού χώρου” της Ναζιστικής Γερμανίας φαίνεται να έχει υιοθετήσει στις μέρες μας ένας άλλος Φύρερ και διεθνής ταραξίας, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με το δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”. Ο όρος “Γαλάζια Πατρίδα” (τουρκικά Mavi Vatan), που ακολουθεί πιστά σήμερα ο Πρόεδρος Ερντογάν, εισήχθη στο στρατιωτικό λεξιλόγιο της Τουρκίας, κατά την κυριαρχούσα άποψη από τον απόστρατο Ναύαρχο Τζεμ Γκιουρντενίζ, όταν αυτός ήταν Διευθυντής Κλάδου Επιχειρήσεων στο Γενικό Επιτελείο του Τουρκικού Ναυτικού, το 2006. Ο ίδιος ο ε.α. Ναύαρχος Γκιουρντενίζ, σε συνέντευξή του περιγράφει την έννοια του δόγματος της “Γαλάζιας Πατρίδας” ως εξής. “Το δόγμα έχει δύο πυλώνες. Ο πρώτος έχει σκοπό να υποδείξει τις τουρκικές περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας υπό εθνική κυριαρχία, όπως τα χωρικά ύδατα, η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ. Ο δεύτερος σκοπεύει να δημιουργήσει μια θαλάσσια κοσμοθεωρία για την Τουρκία, η οποία είναι διαχρονική, είναι αιώνια”.

Στην ίδια συνέντευξη ο Ναύαρχος Γκιουρντενίζ τονίζει, “ότι βασικός οδηγός για τη “Γαλάζια Πατρίδα” είναι η διασφάλιση και η προστασία ανακηρυγμένων ή μη περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας”. Ο σχετικός χάρτης που έχει δει το φως της δημοσιότητος αποδεικνύει, πως το μεγαλεπήβολο αυτό όραμα αδιαφορεί παντελώς για το τι προβλέπει το διεθνές δίκαιο και περιλαμβάνει ακόμη και περιοχές οι οποίες είναι αδειοδοτημένες για εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από τρίτες, γειτονικές χώρες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τόσο οι παράνομες γεωτρήσεις που διενεργεί η Τουρκία στις αδειοδοτημένες περιοχές της Κυπριακής ΑΟΖ, όσο και το εντελώς παράνομο Τουρκο – Λιβυκό μνημόνιο του περασμένου Νοεμβρίου, το οποίο συμπεριλαμβάνει περιοχές οι οποίες σύμφωνα με τη Σύμβαση του Montego Bay για το Δίκαιο της Θαλάσσης ανήκουν στην ΑΟΖ της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης.

Ο πατέρας της “Γαλάζιας Πατρίδας”, στην εν λόγω συνέντευξή του, διατείνεται ακόμη “ότι Τουρκία θα εγκαταλείψει το δυτικό μαντρί και θα μεταβληθεί σε θαλάσσιο κράτος τον 21ο αιώνα, διαδραματίζοντας πολυδιάστατο ρόλο στην άμεση περιφέρειά της, αλλά επίσης στην Ερυθρά και Αραβική Θάλασσα, στη Δυτική Μεσόγειο και στον Περσικό Κόλπο. Ο νέος γεωπολιτικός προσανατολισμός θα απαιτήσει στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία και την Κίνα”. Εάν παρακολουθήσει κανείς προσεκτικά την ασκούμενη από τον Ερντογάν εξωτερική πολιτική θα διαπιστώσει, ότι ακολουθεί κατά γράμμα τόσο το δόγμα Νταβούτογλου “Το Στρατηγικό Βάθος”, όσο και εκείνο του Γκιουρντενίζ “Της Γαλάζιας Πατρίδας”, ασχέτως αν και τους δύο εκπαραθύρωσε από τις θέσεις τους.

Σύμφωνα με τον έγκυρο Ισραηλινό Σύμβουλο Στρατηγικής και Πληροφοριών Eyal Pinko, αντικειμενικοί στόχοι της “Γαλάζιας Πατρίδας”, είναι η εμπέδωση της παρουσίας και του ελέγχου της Τουρκίας στις τρεις θάλασσες που την περιβάλλουν (Μαύρη Θάλασσα, Αιγαίο Πέλαγος και Νοτιοανατολική Μεσόγειος), με τη δημιουργία μιας θαλάσσιας ζώνης 462.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων (km2), αποκλειστικής κυριαρχίας. Η εκμετάλλευση της ζώνης αυτής σε συνδυασμό με την αντίστοιχη των εγχωρίων πηγών θα απαλλάξει την Τουρκία από την εξάρτηση από τρίτες χώρες, κι από ξένες επιρροές και θα την καταστήσει μεγάλη περιφερειακή δύναμη στη Μεσόγειο.

Ο μεγαλοϊδεατισμός όμως της Τουρκίας να καταστεί μεγάλη δύναμη και να αναβιώσει την πάλαι ποτέ κραταιά Οθωμανική Αυτοκρατορία, απαιτούν “ζωτικό χώρο”, τον οποίο ο Ερντογάν διεκδικεί κυρίως από την Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτός είναι ο λόγος που ισχυρίζεται ότι “τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου βρίσκονται υπό ελληνική κατοχή” και ότι το Σύμπλεγμα της Μεγίστης, το οποίο σύμφωνα με τη Σύμβαση του Montego Bay για το Δίκαιο της Θαλάσσης του φράσσει την έξοδο προς τη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, δεν έχει ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα. Για τον ίδιο λόγο ο Ερντογάν επιζητεί και την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης και των Παρισίων, δια των οποίων κατοχυρώνεται νομικά η ελληνικότητα των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.

Γεννάται όμως το ερώτημα. Ποιο είναι το νομικό ελάττωμα της Συνθήκης της Λωζάνης, το οποίο επιτρέπει στον Τούρκο Πρόεδρο να ζητεί την αναθεώρησή της; Αλλά κι αν υποθέσουμε ότι υπήρχε κάποιο, είναι νομικά εφικτό να αναθεωρηθεί μια Συνθήκη, μετά παρέλευση ενός ολοκλήρου αιώνος, την οποία μάλιστα υπέγραψαν, πέραν των ενδιαφερομένων κρατών Ελλάδος και Τουρκίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ιταλία, Ρουμανία, η Σερβο-Κροατο-Σλοβενία, κι ακόμη η μακρινή Ιαπωνία; Πέραν όμως της αναθεωρήσεως της Συνθήκης της Λωζάνης, η Τουρκία εγκαλεί τη χώρα μας, ότι παραβιάζει το σχετικό με την αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου άρθρο της. Ποιο άλλο κράτος όμως θα μπορούσε να κάνει κάτι διαφορετικό για να αντιμετωπίσει τη διαχρονική αρπακτική τάση της γείτονος; Τι άλλο από την αμυντική θωράκιση θα μπορούσε να κάνει η Ελλάδα, για να διατηρήσει την ασφάλεια των νησιών αυτών, όταν η Τουρκία έχει τοποθετήσει σε απόσταση αναπνοής, απέναντι από τα νησιά αυτά και συγκεκριμένα στη Σμύρνη, την πιο επίλεκτη Στρατιά της, τη Στρατιά του Αιγαίου;

Διερωτώνται πολλοί για ποιο λόγο ο Ερντογάν κατέστη διώκτης του Κεμαλισμού και ομνύει στο όνομα του φονταμενταλισμού, ο οποίος επανέφερε τις μαντίλες στα κεφάλια των γυναικών, με πρώτη και καλύτερη την καταναλωτική πρώτη κυρία Εμινέ Γκιουλμπαράν Ερντογάν. Ο λόγος είναι απλός. Ο Μουσταφά Κεμάλ έθεσε τέρμα στις αρχές στις οποίες στηριζόταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία και μετέτρεψε την Τουρκία σε ένα σύγχρονο κοσμικό δημοκρατικό κράτος. Ειδικότερα για τις νέες κατακτήσεις ο Κεμάλ διεκήρυσσε. “Η έννοια της κατάκτησης έχει διαγραφεί από το λεξιλόγιό μας για πάντα”. Πως λοιπόν να μη βγάλει από το κάδρο τον Κεμάλ, όταν ο ίδιος ο Ερντογάν ξανάβαλε στο τουρκικό λεξιλόγια τη λέξη “κατάκτηση”; Βέβαια για να λέμε και τους στραβού το δίκιο τη λέξη “κατάκτηση” είχαν ξαναβάλει στο τουρκικό λεξιλόγιο, χωρίς να ξεκρεμάσουν το κάδρο του Κεμάλ, και οι προηγούμενοι κυβερνήτες της Τουρκίας τα τελευταία πενήντα (50) χρόνια.

Η ιστορία των “κατακτήσεων” της “Νεο-Οθωμανικής” Τουρκίας αρχίζει από το 1973, όταν η επαναστατική κυβέρνηση της Ελλάδος, μετά τον αντίκτυπο των δύο Μεσανατολικών κρίσεων 1967 και 1973, υπέγραψε περί τις 15 συμβάσεις του ελληνικού δημοσίου με διάφορες εταιρείες, για έρευνα και εκμετάλλευση τυχόν υφισταμένων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο Αιγαίο. Η αντίδραση της Τουρκίας εκδηλώθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, με τη δημοσίευση νόμου στην τουρκική εφημερίδα της κυβερνήσεως, με τον οποίο η τουρκική κυβέρνηση παραχωρούσε δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε είκοσι επτά (27) συνεχόμενες περιοχές του βορειοανατολικού και κεντρικού Αιγαίου, στην τουρκική Εταιρία Πετρελαίων. Να σημειώσουμε ότι οι περιοχές αυτές, δεν έκειντο μόνον εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδος, αλλά και εντός της αιγιαλίτιδος ζώνης των νήσων Σαμοθράκης, Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου, Λέσβου, Χίου, Ψαρών και Αντιψαρών. Η ενέργεια αυτή αποτελεί και την αφετηρία της δημιουργίας του προβλήματος της υφαλοκρηπίδος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Το σχετικό διάβημα του Έλληνος Υπουργού των Εξωτερικών προς την τουρκική κυβέρνηση προς περιφρούρηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων, περιλάμβανε και τα εξής. “Η απόφαση της τουρκικής κυβερνήσεως να εκχωρήσει άδειες για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην Κρατική Εταιρία Πετρελαίων αντίκειται στο διεθνές δίκαιο, διότι διαχωρίζει το Αιγαίον, κατά τρόπον μη λαμβάνοντα υπ’ όψιν τα επί της υφαλοκρηπίδος των νήσων κυρίαρχα δικαιώματα της Ελλάδος, απορρέοντα εκ των διατάξεων της Συμβάσεως της Γενεύης του 1958 – τότε δεν είχε καταρτιστεί ακόμη η Σύμβαση του Montego Bay - ήν επεκύρωσεν η Ελλάς το 1972”.

Την μίνι κρίση του 1973 ακολούθησε σειρά κρίσεων για το υπό συζήτηση πρόβλημα ανάμεσα στις δύο χώρες, οι οποίες συνοδεύτηκαν από ορισμένες συμφωνίες κορυφής, οι οποίες απεσόβησαν μεν προσωρινά την κρίση, πλην δεν έλυσαν, και κατά την ταπεινή μας άποψη, δεν πρόκειται να λυθεί το “άλυτο” πρόβλημα της οριοθετήσεως των θαλασσίων ζωνών Υφαλοκρηπίδος και ΑΟΖ, εκτός αν η χώρα μας υποκύψει στις παράνομες αξιώσεις της Τουρκίας, τις οποίες ατυχώς επικουρούν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η Γερμανία με τους δορυφόρους της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι ο λόγος είναι απλός. Ενώ για την Ελλάδα το πρόβλημα είναι νομικό και η λύση του βρίσκεται στη Σύμβαση του Montego Bay του 1982, για το Δίκαιο της Θαλάσσης, για την Τουρκία, η οποία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση, είναι πολιτικό και η λύση του βρίσκεται στο Δίκαιο του Ισχυρού. Υπενθυμίζουμε ότι παρόμοιες κρίσεις εξομαλύνθηκαν αντίστοιχα, με το “ Πρακτικό της Βέρνης” μεταξύ Καραμανλή - Ντεμιρέλ, μετά τις “τσάρκες” του τουρκικού ερευνητικού σκάφους “Χόρα” στο Αιγαίο, το 1976 και με τη “Συμφωνία του Νταβός”, μεταξύ Ανδρέα Παπανδρέου – Οζάλ, μετά τις περιπλανήσεις του “Σισμίκ” ανάμεσα στα ελληνικά νησιά, το 1987.

Στις μέρες μας βιώνουμε μια από τις χειρότερες κρίσεις στις σχέσεις μας με την Τουρκία, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Ο Τούρκος Πρόεδρος εκμεταλλευόμενος την ηττοπάθεια του πολιτικού συστήματος της χώρας τα τελευταία 50 χρόνια και την υποκρισία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, γράφει στα παλαιότερα των πασουμιών του το Διεθνές Δίκαιο και υπό την έπαρση της Μεγάλης Δυνάμεως προκαλεί τη χώρα μας και συμπεριφέρεται ως απόλυτος άρχων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Τα ερευνητικά σκάφη του σουλατσάρουν ανενόχλητα εντός της Ελληνικής υφαλοκρηπίδος και οι Ελληνικές Αρχές ερίζουν αν αυτά βρέθηκαν σ’ αυτές εκουσίως, ή.. υπό την επήρεια του ανέμου.

Στην κρίσιμη αυτή συγκυρία, ταυτόχρονα με τις προκλήσεις του Ερντογάν, η χώρα βιώνει την πλέον απροκάλυπτη φαρισαϊκή ουδετερότητα της Δύσεως, ήτοι του απρόβλεπτου Προέδρου Τράμπ, ο οποίος κωφεύει στις προκλήσεις του Ερντογάν, λόγω των προσωπικών τους φιλικών σχέσεων, ανεξάρτητα από τις απιστίες του δευτέρου με τον Πούτιν, του ΝΑΤΟ, το οποίο τηρεί πολιτική ίσων αποστάσεων, υπό τον φόβον της αυτομόλησης της Τουρκίας προς τη Ρωσία και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, η οποία καθοδηγούμενη από την Γερμανίδα καγκελάριο κ. Άγκελα Μέρκελ ανέχεται, ή καλύτερα υποθάλπει τις τουρκικές θέσεις, εν γνώσει της ότι αυτές είναι παράνομες, αλλά υπό την ιδιοτελή σκέψη της να μην ανοίξει η στρόφιγγα του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν και να προστατεύσει τις τεράστιες γερμανικές οικονομικές επενδύσεις στην Τουρκία.

“Υπάρχουν δύο ειδών ουδετερότητες, – έγραφε ο μεγάλος Γάλλος συγγραφέας και φιλέλληνας Σατωβριάνδος – η μία υποστηρίζει τα πάντα, ενώ η άλλη επιτρέπει τα πάντα. Η μεν πρώτη στερείται γενναιοδωρίας, αλλά είναι δίκαιη. Η δεύτερη είναι ιδιοτελής και εμφανίζεται άνιση, μεροληπτική και εχθρική προς την αδύνατη πλευρά, σε περίπτωση που οι αντιμαχόμενες πλευρές είναι άνισες”. Τη δεύτερη αυτή εκδοχή του κανόνα του Σατωβριάνδου ακολουθεί η προεδρεύουσα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως Γερμανίδα Καγκελάριος, η οποία μας σύρει σε διάλογο με την Τουρκία, με μοναδική ευχή “να τα βρούμε”, κι αδιαφορώντας αν αυτό είναι αντικειμενικά εφικτό, επειδή η ατζέντα των προς επίλυση θεμάτων για κάθε χώρα είναι διαφορετική. Όλοι ζητούν την αποκλιμάκωση της κρίσεως. Κανένας όμως δεν ενδιαφέρεται για τον υπαίτιο της δημιουργίας της.

Ούτως λοιπόν εχόντων των πραγμάτων τι μέλει γενέσθαι; Ο Nikollό Machiavelli προ 500 περίπου ετών έγραφε τα εξής προφητικά. “Εάν κάποιος έχει τη δύναμη να επιβάλη το δίκαιο, καλά κάνει και το προβάλλει. Εάν όμως δεν έχει ούτε Στρατό, ούτε Συμμάχους αποτελεί παραφροσύνη να πιστεύει, ότι μπορεί να πετύχει το στόχο του με μια δικαία υπόθεση ανά χείρας”. Εν προκειμένω δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, ότι στην υπό κρίση ελληνο - τουρκική διένεξη, η χώρα μας έχει το δίκιο με το μέρος της. Το πρόβλημα όμως είναι το εξής. Έχει τα μέσα να το επιβάλλει; Ο πρύτανης της ελληνικής διπλωματίας Βασίλειος Παπαδάκης έλεγε ότι “Για να κάνεις επιτυχή εξωτερική πολιτική χρειάζεσαι δύο παράγοντες. Ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις και Εύρωστη Οικονομία”. Τι από τα δύο διαθέτει αυτή τη στιγμή η χώρα για να διαπραγματευθεί από θέσεως ισχύος με την Τουρκία; Άρτι εξελθούσα από μια 10ετή βαθιά οικονομική κρίση, κατά τη διάρκεια της οποίας οι υπεύθυνοι κυβερνήτες μας επέτρεπαν στους τοκογλύφους της τρόικα να πετσοκόβουν ακόμη και τον προϋπολογισμό του υπεύθυνου για την άμυνα και την ακεραιότητα της χώρας Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, με αποτέλεσμα οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας να έχουν παραμείνει στα προ εικοσαετίας επίπεδα, και με μοναδικό σύμμαχο τον Πρόεδρο της Γαλλίας Μανουέλ Μακρόν, μπορεί η χώρα να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας σκληρής διαπραγμάτευσης με την Τουρκία, η οποία θα προσέλθει με άσσο στο μανίκι, το δίκαιο του ισχυρού; Νομίζουμε όχι, χωρίς να οδηγηθούμε στο βατερλό των Ιμίων.

Κλείνοντας, χωρίς να διεκδικώ την αυθεντία και το κύρος του ειδήμονα, φρονώ ότι η χώρα δε μπορεί στον παρόντα χρόνο να εμπλακεί σε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Πρέπει πάση θυσία να κερδίσει χρόνο, αποφεύγοντας τις πιέσεις των “έντιμων μεσιτών”, όπως έλεγε ο Βίσμαρκ. Η απόφαση του Πρωθυπουργού να εκσυγχρονίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας και να τις ενισχύσει προσλαμβάνοντας νέο προσωπικό, αποτελεί αδήριτο ανάγκη. Επιτακτική είναι επίσης η ανάγκη της αύξησης της στρατιωτικής θητείας στο Στρατό Ξηράς στους 12 μήνες, η υποχρεωτική στράτευση στο 18ο έτος της ηλικίας των νέων και η προαιρετική στράτευση των γυναικών. Κι όπως γράφει ο έγκριτος δημοσιογράφος Αναστάσιος Καραμήτσος στην εφημερίδα “ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ” της 30ης Αυγούστου “Άλλος τρόπος δυστυχώς να μη χαθεί έδαφος και εθνική κυριαρχία, παρά μόνο με αμυντική θωράκιση, δεν υπάρχει, δεν έχει…. εξευρεθεί παγκοσμίως μέχρι σήμερα. Ο εχθρός φοβάται τα όπλα, όχι τα λόγια….. Το πρόβλημα με την Τουρκία θα είναι εδώ για πάντα και φυσικά είναι πολύ πιο σοβαρό και μόνιμο από οποιαδήποτε οικονομική κρίση, ή πανδημία. Ας το αντιμετωπίσουμε όπως αξίζει, με δύναμη και αποφασιστικότητα”.