Η γεωπολιτική σημασία του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγίστης-Άρθρο Αντγου ε.α Λάμπρου Τζούμη

Του Αντιστρατήγου ε.α Λάμπρου Τζούμη, Επίτιμου Δκτή 88 ΣΔΙ

Μετά την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία ο Έλληνας ΥΠΕΞ έκανε γνωστό πως θα μεταβεί στην Αίγυπτο, προκειμένου να υπάρξει ανάλογη συμφωνία. Η υπόψη διευθέτηση όμως παρουσιάζει εξαιρετικές δυσκολίες, καθόσον η Αίγυπτος δεν επιθυμεί να εμπλακεί στην ελληνοτουρκική διαμάχη που αφορά την επήρεια στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγίστης ή Καστελλόριζου (14 συνολικά νησιά).

Την περιοχή αυτή εποφθαλμιούσε η Τουρκία από το 1964. Το εν λόγω έτος στο πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος υπεβλήθη από τις ΗΠΑ το επονομαζόμενο σχέδιο «Άτσεσον». Στις προτάσεις που υπεβλήθησαν σε περίπτωση ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, η Τουρκία ζήτησε στα εδαφικά ανταλλάγματα την παραχώρηση του Καστελλορίζου. Όπως είναι γνωστό το σχέδιο απερρίφθη.

Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υπάρχει μία τεράστια απόκλιση στον τρόπο οριοθέτησης της ΑΟΖ στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, που καθοριστικό ρόλο έχει το νησιωτικό σύμπλεγμα Μεγίστης, μια περιοχή τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας. Αναλυτικότερα επί του θέματος να αναφερθούν τα εξής.

Στη Σύμβαση του 1982 στο Montego Bay για το Δίκαιο της Θάλασσας, αναφέρεται ότι όλα τα νησιά που κατοικούνται διαθέτουν ΑΟΖ και εξαιρούνται μόνο οι βράχοι, οι οποίοι δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση. Συνεπώς δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι το νησιωτικό σύμπλεγμα Μεγίστης, διαθέτει ΑΟΖ. Η Ελλάδα υπέγραψε τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982 και την επικύρωσε το 1995. Η Τουρκία δεν υπέγραψε αλλά ούτε και επικύρωσε τη σύμβαση, καθόσον δεν την ευνοεί. Παρά το γεγονός αυτό η Τουρκία αφενός δεσμεύεται από τη συμφωνία καθόσον αυτή συνιστά εθιμικό δίκαιο, αφετέρου το 1986 ήρθε σε συνεννόηση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές στη Μαύρη Θάλασσα, με την τότε Σοβιετική Ένωση και προχώρησε στην ανακήρυξη και οριοθέτηση ΑΟΖ, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα και ήρθε σε παρόμοια συμφωνία που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς.

Η Τουρκία ισχυρίζεται ειδικά για την περίπτωση των νησιών του συμπλέγματος Μεγίστης, ότι δεν είναι δυνατόν αυτά τα μικρά νησιά μπροστά από τις τουρκικές ακτές, να έχουν ένα τόσο μεγάλο κομμάτι υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ. Για τους ισχυρισμούς της προβάλει το επιχείρημα ότι το σύμπλεγμα των νησίδων-βραχονησίδων της περιοχής του Καστελόριζου, διέπεται από ειδικό καθεστώς, των αποκομμένων νησίδων που επικάθονται επί της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

Αν η Τουρκία δεχτεί ότι το νησιωτικό σύμπλεγμα Μεγίστης και συγκεκριμένα η νήσος Στρογγύλη που είναι το νησί «ΚΛΕΙΔΙ» έχει επήρεια στη χάραξη των θαλασσίων ζωνών, τότε η ΑΟΖ της Ελλάδος ενώνεται  με αυτή της Αίγυπτου και της Κύπρου. Συνεπώς, η Τουρκία δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο, ώστε να συμπεριληφθεί και αυτή στη διαχείριση του υποθαλάσσιου πλούτου της περιοχής.

Σύμφωνα με δηλώσεις που έχουν γίνει από Τούρκους αξιωματούχους στο παρελθόν, όπως ο πρώην ΥΠΕΞ Αχμετ Νταβούτογλου, η θέση της Τουρκίας για το νησιωτικό σύμπλεγμα Μεγίστης, είναι ότι έχει υπέρ αυτής βάσιμες νομικές και πολιτικές θέσεις, σε συμφωνία με το διεθνές δίκαιο και τη νομολογία των διεθνών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένης και της Χάγης.

Η Τουρκία επικαλείται την απόφαση για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα. Η διένεξη μεταξύ των δύο χωρών αφορούσε το ουκρανικό νησί με την ονομασία «Νήσος των Όφεων», το οποίο βρίσκεται κοντά στις ρουμανικές ακτές. Η διαφορά μεταξύ των δύο χωρών διήρκησε 40 χρόνια και επιλύθηκε το 2009 από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο αποφάνθηκε ότι το νησί δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, παρά μόνο χωρικά ύδατα. Η διαφορά του νησιού αυτού σε σχέση με το Καστελλόριζο είναι ότι εκεί υπάρχει μόνο στρατιωτική φρουρά η οποία εγκαταστάθηκε το 2007 και δεν είναι κατοικημένο από αιώνων όπως συμβαίνει στην περίπτωση του Καστελλορίζου. Επίσης το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης δεν είναι απομονωμένο, αλλά υπάγεται στο γεωγραφικό σχηματισμό των Δωδεκανήσων που έχουν ιστορική συνέχεια με τα ελληνικά νησιά, γεγονός που δύσκολα θα μπορούσε να αγνοηθεί σε οποιαδήποτε οριοθέτηση.

Παρά το γεγονός όμως ότι η Ελλάδα για το θέμα του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγίστης διαθέτει ισχυρά νομικά επιχειρήματα, η προσφυγή στο διεθνές δικαιοδοτικό δικαστήριο της Χάγης δεν κατοχυρώνει απόλυτα τα ζωτικά μας συμφέροντα, καθόσον οι αποφάσεις για κάθε περίπτωση είναι μοναδικές και βασίζονται σε διεθνή νομοθεσία που ερμηνεύεται διαφορετικά από τα διάδικα μέρη. Απαραίτητη προϋπόθεση επίσης είναι οι δύο χώρες να έχουν αποδεχθεί τη γενική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου. Να επισημάνουμε ότι το 1976 λόγω κρίσης που είχε δημιουργηθεί ανάμεσα στις δύο χώρες για το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας, η Ελλάδα προσέφυγε μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά η Τουρκία δεν προσήλθε και το Δικαστήριο κήρυξε εαυτόν αναρμόδιο. Δεν θα είχε επίσης ουσιαστικό αποτέλεσμα, αν η προσφυγή δεν περιελάμβανε και πολιτική συμφωνία για το σύνολο των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στη χώρα μας και την Τουρκία και το οποιοδήποτε αποτέλεσμα θα διατηρούσε την υφιστάμενη κατάσταση έντασης.

ΠΗΓΗ: worldenergynews.gr